گنبد ژئودزی

گنبد ژئودزی ( یا گنبدِ ساخته شده با سطوحِ هندسیِ ) دارای ساختارِ پوسته کروی یا نیمه کروی یا پوسته مشبک بر اساسِ شبکه ای از حلقه های بهم پیوستهٔ بزرگ ( ژئودزیک ) بر روی سطحِ خود می باشد. گنبدهای ژئودزی از راهِ تقسیماتِ فرعی شکل می گیرند. چندضلعی ها از آن رو که - به هر روی - از مثلث هایی تشکیل می شوند، پایداریِ بیشتری دارند.
ژئودزی ها برای تشکیل عناصر مثلثی یکدیگر را قطع می کنند تا دارای استحکامِ داخلیِ بیشتر شوند و نیز قدرتِ توزیعِ تنش در سطحِ ساختارِ خود را بالا ببرند. با تقسیماتِ بیشتر در سطح، گنبدِ نرم تر و انعطاف پذیرتری به دست می آید.
نخستین گنبدی که می توان آن را ژئودزی نامید، به وسیلهٔ والتر بائرزفلد[ ۱] - مهندس ارشد شرکت کارل زایس - برای یک آسمان نما و پس از جنگ جهانی اول طراحی شد. این گنبد، توسطِ شرکت توسطِ Dykerhoff و Wydmann بر روی سقفِ کارخانهٔ زایس در ینا ( آلمان ) ساخته شد و به ثبت رسید و سپس در ژوئیه سال ۱۹۲۶ برای برای بازدیدِ عموم مردم رونمایی شد.
در ریاضیات و به خصوص هندسه دیفرانسیل، یک ژئودزی تعمیمی از مفهوم خط مستقیم به روی خمینه ها است. در حضور یک اتصال افاین، به صورت منحنی هایی تعریف می شوند کهبردار مماس آن ها در صورت ترانهاده شدن ٬موازی باقی بمانند. اگر این اتصال، اتصال لوی - چیویتا ایجاد شده توسط متریک ریمان باشد، آن گاه ژئودزیک ها ( به صورت محلی ) کوتاه ترین مسیر بین نقاط در فضا هستند.
در هندسه متریک یک ژئودزی خمی است که که در همه جا به صورت محلی یک کمینه کنندهٔ فاصله است.
یک ژئودزیک ( به انگلیسی: Geodesic ) در نسبیت عام، تعمیم مفهوم خط راست به فضازمان خمیده است. خط جهانی ذره ای که هیچ نیروی غیرگرانشی خارجی به آن وارد نشود، نوع خاصی از ژئودزیک است. به عبارت دیگر ذره در حرکت یا سقوط آزاد همواره در راستای یک ژئودزیک حرکت می کند.
این ساختار می تواند در ضمن سادگی، بزرگ ترین فضا را با کمترین مقدار مصالح ساختمانی محصور نماید. در سازه های خرپایی نیروهای وارده بر سازه، تنها به صورت محوریِ فشاری یا کششی در سراسر سازه توزیع می شود. ساختار خرپایی - فضایی سازه ژئودزی با الِمانهای زیاد، سبب توزیع شبکه ای نیروها در سرتاسر سازه و انتقال آنها به تکیه گاه ها شده و مقاومت این سازه را نسبت به استحکام مصالح به کار رفته در آنها در برابر بارهای وارده بسیار بالا می برد. سطح نمای یک سازه ژئودزیک ۳۸ درصد یه سازه مربعی با متراژ زیربنای مشابه را تشکیل می دهد که این مطلب باعث شده رفتار حرارتی مناسب تری نسبت به سازه های غیر خطی داشته باشد. سازه های ژئودزیک را می توان ایده آل ترین ساختار موجود در طبیعت دانست. از نظر مؤسسه آمریکایی معماران ( American Institute of Architects ) ، سازه ژئودزیک مستحکم ترین، سبکترین و کارآمدترین وسیلهٔ محصورکردن فضایی است که تابه حال برای انسانها ساخته شده است. گنبدهای ژئودزیک از المانهای مستقیمی تشکیل شده است که به آنها استرات ( STRUT ) می گویند که در نقطه ای به نام هاب ( HUB ) بهم متصل می شوند. یک کره شیء ریاضی است که دارای حداکثر حجم در مقایسه با سطح آن است، لذا اگر هدف ما ساخت حداکثر حجم با حداقل هزینه باشد باید سازه ما به ساختار کروی شبیه باشد اما اما بیشتر مصالح ساختمانی به صورت قطعات صاف یا مستقیم هستند و ساخت قطعات منحنی برای ایجاد یک کره کامل نیازمند هزینه قابل توجهی می باشد.