گنبد نمکی

گنبد نمکی یکی از پدیده های زمین شناختی است که به لایه های بزرگ نمک زیرزمینی که به طرف سطح زمین حرکت کرده اند و شکل گنبدمانندی گرفته اند گفته می شود. این گنبدها بر اثر ناپایداری ثقلی لایه های با چگالی کمتر ( نمک یا سایر مواد تبخیری ) که توسط سنگ های چگال تر پوشیده شده است، به وجود می آید. به دلیل وجود مخازن نفتی، منابع سولفیدی پتاس، آهن و نمک دارای ارزش اقتصادی هستند.
گنبدهای نمکی ساختمان های زمین شناسی گنبدی شکلی هستند که هسته مرکزی آن ها از سنگ تشکیل شده است. هنگامی که نمک تحت تأثیر لرزش ناگهانی مانند زلزله قرار می گیرد مانند یک ماده قابل ارتجاع عمل می کند که یا خرد می شود، یا به حالت تغییر شکل برگشت پذیر عکس العمل نشان می دهد. اما هنگامی که توده نمک تحت تأثیر فشار مداوم قرار گیرد مانند یک مانع غلیظ عمل می کند این پدیده را خزش می گویند. شرایطی مانند نقطه ذوب، انجماد، چگالی، تغییرات فشار و دما در شکل گیری نمک ها مؤثر می باشند. اغلب گنبدهای نمکی در نواحی گرمسیر تشکیل می شوند. [ ۱]
با وجود فضاهای حفره ای در گنبدهای نمکی می توان گاز طبیعی را در آنها ذخیره کرد. پس از حفر چاه در گنبد نمکی و حل نمک از طریق تزریق آب در آن و سپس تخلیه آب نمک، فضای لازم برای ذخیره سازی گاز را می توان ایجاد کرد. برای این امر، اولاً بایستی لایه نمکی ضخامت کافی داشته و درعمق مناسب قرار گرفته باشد؛ ثانیاً آب کافی برای حل نمک در دسترس باشد.
گنبدهای نمکی ایران در استان های بوشهر و فارس و هرمزگان و سمنان دیده می شود. برخی از جزیره های ایرانی در خلیج فارس، مانند جزیره هرمز، گنبدهای نمکی هستند. متراکم ترین نوع گنبدهای نمکی ایران در زون های چین خورده و گسیخته زاگرس و در حوزه خلیج فارس تشکیل شده اند که سرچشمه آنها حوضه نمکی سری هرمز است که مربوط به اینفراکامبرین می باشد. اشکال مختلف و جالبی می تواند در گنبدهای نمکی ایجاد شود مانند یخچال های نمکی و اشکال کارستی، گنبدهای نمکی از عوامل مهم شوری منابع آب و خاک هستند.
• گنبد نمکی قم
• گنبد نمکی جاشک
• گنبد نمکی پل
• جزیره هرمز
• جزیره ابوموسی
• گنبد نمکی مادر، خرسین هرمزگان
• گنبد نمکی قشم
• گنبد نمکی کنارسیاه فیروزآباد
• گنبد نمکی جهانی فیروزآباد
• گنبد نمکی کرموستج لارستان
• گنبد نمکی گچین
• گنبدهای نمکی سمنان
• گنبد نمکی نهند
• گنبد نمکی هکان در سیمکانِ جهرم