گشنیز گیاهی از خانوادهٔ چتریان با
نام علمی «Coriandrum sativum» است. این گیاه، بومی جنوب اروپا،
غرب آسیا و
شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می رسد. تمامی بخش های این گیاه، خوراکی هستند و عمدتاً
برگ ها و
بذر این گیاه، به عنوان سبزی و
ادویه مورد استفاده هستند.
خواص درمانی گشنیز
- درمان دیابت و روماتیسم و آرتروز
- رفع دندان درد
- رفع بوی بد دهان
- رفع عطش و آشفتگی
- تسکین سرفه و نفس تنگی
- کاهش میل جنسی
در ایران از برگ و ساقه گشنیز به عنوان سبزی جات خوردنی استفاده می شود. نام گشنیز همچنین به عنوان یکی از مواد اصلی در فرمول مخفی
کوکاکولا ذکر شده است. [ ۱] به دلیل اینکه گرما و حرارت می تواند بر کاهش طعم گشنیز اثر داشته باشد، برگ گشنیز را اغلب به صورت خام استفاده کرده و یا بلافاصله قبل از سرو غذا به آن اضافه می کنند. در
آشپزی هندی و آسیای مرکزی، از برگ گشنیز به مقدار فراوان استفاده می شود و تا زمانی که طعم آن کم شود آن را می پزند. [ ۲]
در هند، از تخم گشنیز به عنوان یکی از
ادویه جات مهم استفاده می گردد. تخم گشنیز ادویه ای است که عطر قوی دارد و از آن در
آشپزی ایرانی استفاده می شود. در طب سنّتی نیز از آن استفاده می کنند. در ایران از تخمِ گشنیز برای تصفیهٔ خون و استفاده در شیرینی جات خانگی بهره می برند. از آن در صنعت عطرسازی هم استفاده می شود.
ریشهٔ گشنیز در آشپزی به ویژه آشپزی
تایلند استفاده می شود.
یک پژوهش اولیه نشان داده است که
اسانس گشنیز می تواند
باکتری های گرم مثبت و
گرم منفی از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، انتروکوکوس فکالیس،
سودوموناس آئروژینوزا و
اشریشیا کلی را مهار کند. [ ۴] همچنین به نظر می رسد که اسانس گشنیز به علت داشتن درصد بالای
لینالول اثر
ضد درد داشته باشد. [ ۵]
برگ گشنیز خام، حاوی ۹۲ درصد آب، ۴ درصد کربوهیدرات، ۲ درصد
پروتئین و کمتر از ۱ درصد
چربی است ( جدول ) . ویژگی های تغذیه ای بذر گشنیز با ساقه یا برگ تازهٔ آن متفاوت است. برگ ها به طور ویژه غنی از ویتامین آ،
ویتامین ث و
ویتامین کا هستند. دانه ها به طور کلی محتوای ویتامین کمتری دارند، اما مقادیر قابل توجهی فیبر، کلسیم، سلنیم، آهن،
منیزیم و
منگنز در رژیم غذایی فراهم می کنند. [ ۶]
گشنیز (ورق). گِشنیز یا خاج ( ♣ ) ( به انگلیسی: Club ) یکی از چهار خال موجود در
ورق های بازی است. خاج یا گشنیز در بازی
پاسور جزوی از یکی از ارکان یا خال ها می باشد.