[ویکی فقه] گزاره های قرآنی. یکی از مسائل پایه در ترجمه که لازم است مترجمان قرآن بدان توجّه داشته باشند، داشتن یک نگاه دقیق معرفت شناسانه، یا اصلاح دیدگاه پیشین خود در این زمینه است.
با عنایت به تنوع گزاره ها و واژه های قرآنی، برداشت ها و در پی آن ترجمه ها نیز متنوع خواهند شد. اگر نظری کلّی بر آیات قرآن بیفکنیم، به طور کلّی با چهار نوع گزاره مواجه خواهیم شد که به اختصار آن ها را بیان می کنیم.
تبیینی
عبارت است از آیاتی که ویژگی های پیام های دینی و پیام آور آن را مطرح می سازد و مقدمه ورود به قرآن باشد،لذا طبیعی است که بر سایر بخش ها مقدم است در این گزاره ها، مسائلی مانند این که قرآن کریم به زبان عربی مبین است، باطل ستیز است، احسن الحدیث است و آمده است مثلاً آیه کریمه «الله نزل أحسن الحدیث کتاباً متشابها مثانی» از این دسته به شمار می آید حال مترجمان قرآن باید به مسئله تبیینی بودن این آیه شریفه توجّه داشته باشند و با عنایت به این مسئله آن را ترجمه کنند تا معنای صحیحی را ارائه دهند مثلاً مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبایی و صاحب تفسیر مجمع البیان با لحاظ همین مسئله در شرح واژه « المثانی » فرموده اند: مثانی جمع «مثنیه» به معنای معطوف است به این بیان که برخی از آیات قرآن با شرح و بیان آیات دیگر، بی آن که میانشان اختلافی باشد، بر هم منعطف می شوند و با اجمال و تفصیل مکمل هم می گردند. علیرغم این بیان، بسیاری از مترجمان نکته مزبور را مورد توجّه قرار نداده و در ترجمه این واژه دچار اشتباهاتی شده اند و «مثانی» را با تعبیراتی ناصحیح همچون «کتابی متشابه دوگانه»، «کتابی دو رو، دوباره و مکرر» کتابی متشابه و دو تا دو تا، کتابی متشابه متضمن وعد و وعید ، کتابی همگون و مکرر و... ترجمه کرده اند.
اعتقادی
این گزاره های آیات کلامی قرآن را شامل می شود که مترجمان باید آموزه های اعتقادی صحیح را در ترجمه این گزاره ها ملحوظ دارند. به عنوان مثال واژه «واسع» در فراز «والله واسعٌ علیم» را غالب مترجمان قرآن با این تعابیر ترجمه کرده اند: «گشایش دهنده»، در فراخی بخش، وسعت بخش، فراخی دهنده، گشایش گر و... حال آن که این تعابیر کاملاً نادرست است. زیرا «واسع» در اینجا به معنای «وسیع» است نه «وسعت دهنده». لذا تعبیر مناسب این فراز آن است که «و خدا دارای وسعت و دانا است.» اشتباهات مترجمان قرآن در گزاره های اعتقادی بسیار است و آنچه ذکر کردیم نمونه ای از آن بود.
عملی
...
با عنایت به تنوع گزاره ها و واژه های قرآنی، برداشت ها و در پی آن ترجمه ها نیز متنوع خواهند شد. اگر نظری کلّی بر آیات قرآن بیفکنیم، به طور کلّی با چهار نوع گزاره مواجه خواهیم شد که به اختصار آن ها را بیان می کنیم.
تبیینی
عبارت است از آیاتی که ویژگی های پیام های دینی و پیام آور آن را مطرح می سازد و مقدمه ورود به قرآن باشد،لذا طبیعی است که بر سایر بخش ها مقدم است در این گزاره ها، مسائلی مانند این که قرآن کریم به زبان عربی مبین است، باطل ستیز است، احسن الحدیث است و آمده است مثلاً آیه کریمه «الله نزل أحسن الحدیث کتاباً متشابها مثانی» از این دسته به شمار می آید حال مترجمان قرآن باید به مسئله تبیینی بودن این آیه شریفه توجّه داشته باشند و با عنایت به این مسئله آن را ترجمه کنند تا معنای صحیحی را ارائه دهند مثلاً مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبایی و صاحب تفسیر مجمع البیان با لحاظ همین مسئله در شرح واژه « المثانی » فرموده اند: مثانی جمع «مثنیه» به معنای معطوف است به این بیان که برخی از آیات قرآن با شرح و بیان آیات دیگر، بی آن که میانشان اختلافی باشد، بر هم منعطف می شوند و با اجمال و تفصیل مکمل هم می گردند. علیرغم این بیان، بسیاری از مترجمان نکته مزبور را مورد توجّه قرار نداده و در ترجمه این واژه دچار اشتباهاتی شده اند و «مثانی» را با تعبیراتی ناصحیح همچون «کتابی متشابه دوگانه»، «کتابی دو رو، دوباره و مکرر» کتابی متشابه و دو تا دو تا، کتابی متشابه متضمن وعد و وعید ، کتابی همگون و مکرر و... ترجمه کرده اند.
اعتقادی
این گزاره های آیات کلامی قرآن را شامل می شود که مترجمان باید آموزه های اعتقادی صحیح را در ترجمه این گزاره ها ملحوظ دارند. به عنوان مثال واژه «واسع» در فراز «والله واسعٌ علیم» را غالب مترجمان قرآن با این تعابیر ترجمه کرده اند: «گشایش دهنده»، در فراخی بخش، وسعت بخش، فراخی دهنده، گشایش گر و... حال آن که این تعابیر کاملاً نادرست است. زیرا «واسع» در اینجا به معنای «وسیع» است نه «وسعت دهنده». لذا تعبیر مناسب این فراز آن است که «و خدا دارای وسعت و دانا است.» اشتباهات مترجمان قرآن در گزاره های اعتقادی بسیار است و آنچه ذکر کردیم نمونه ای از آن بود.
عملی
...
wikifeqh: گزاره های_قرآنی