گذر زهره

گذر زهره یا گذر ناهید به پدیدهٔ عبور سیارهٔ زهره از مقابل قرص خورشید ( از دید زمین ) گفته می شود.
گذرهای سیاره ای از مقابل خورشید از پدیده های کم یاب آسمانند که از دید ناظر زمینی تنها برای دو سیاره تیر و زهره ( سیارات داخلی مدار زمین ) رخ می دهند. گذرها پدیده هایی مثل خورشیدگرفتگی هستند، با این تفاوت که در خورشیدگرفتگی کامل، ماه تمام قرص خورشید را می پوشاند و دیگر نوری از خورشید به زمین نمی رسد، اما تیر و زهره آن قدر از زمین دورند که هنگام گذر مثل لکهٔ گرد سیاهی بر قرص درخشان خورشید دیده می شوند. موقع گذر، زمین، سیاره و خورشید بر یک خط قرار دارند. گذر تیر در هر قرن تا ۱۳ بار روی می دهد، اما گذر زهره به طور متوسط در هر ۱۱۶ سال دو بار با فاصله ۸ساله روی می دهد. در بیشترین حالت هر قرن ۲ بار و در بدترین حالت، مانند قرن بیستم، هیچ گذری برای زهره روی نمی دهد.
گذر زهره ( ناهید ) که از نادرترین پدیده های نجومی است، به طوری که ممکن است در یک قرن حتی یک بار هم روی ندهد، به عنوان نمونه در قرن ۲۰ میلادی بشر از دیدن گذر زهره بی بهره ماند. با توجه به موقعیت ناظر، زمان این پدیده می تواند ۷ ساعت کمتر یا بیشتر باشد. گذر زهره از جمله نادرترین پدیده ها در پیش بینی آسمانی است که به صورت جفت در فاصلهٔ هشت سال و هر جفت به فاصلهٔ بیش از یک قرن روی می دهد. آخرین گذر زهره در خرداد ۹۱ ( ژوئن ۲۰۱۲ ) روی داد و جفت آن، گذر قبلی در خرداد ۸۳ ( ژوئن ۲۰۰۴ ) بود. [ ۱] الگوی گذر زهره تا پیش از سال ۱۵۱۸م. به صورت فواصل ۸–۱۱۳٫۵ - ۸ - ۱۲۱٫۵ بوده است. طبق الگوی کنونی ( تا سال ۲۸۴۶م ) گذر زهره در فواصل ۸–۱۰۵٫۵ - ۸ - ۱۲۱٫۵ سال خورشید صورت می پذیرد و در دورهٔ بعد این الگو به صورت ۸–۱۰۵٫۵ - ۸ - ۱۲۹٫۵ درخواهد آمد. [ ۲]
برای مشاهدهٔ گذر زهره لزوماً نیاز به ابزار اپتیکی نیست بلکه با چشم غیرمسلح هم می توان این پدیده را مشاهده کرد. هنگام رصد چشم نباید مستقیماً به خورشید خیره شد، بلکه باید چشم یا ابزار اپتیکی مورد استفاده را به فیلترهای مخصوصی مجهز کرد تا از صدمه زدن امواج فرابفش و مضر به چشم جلوگیری شود. سیارهٔ زهره با کمی دقت به شکل لکهٔ گرد و سیاهی مشاهده می شود، به راحتی از لکه های خورشیدی قابل تفکیک خواهد بود؛ زیرا لکه های خورشیدی شکل منظمی ندارند و به اندازهٔ زهره تیره و سیاه رنگ نیستند.
هنگام گذر لکهٔ گرد و سیاه ( البته با رعایت نکات ایمنی رصد خورشید ) ، لکهٔ زهره گرد و کاملاً تیره است، اما لکه های خورشیدی شکل دایره ای ندارند و تاریکی آن ها هرگز به اندازهٔ زهره نیست. گذر زهره چند ساعت طول می کشد.

گذر زهره (۲۰۱۲). گذر ناهید از مقابل خورشید در ۵ ژوئن سال ۲۰۱۲، از ساعت ۲۲:۰۹ ( UTC ) آغاز و در ۶ ژوئن تا ساعت ۴:۴۹ ( UTC ) پایان یافت. این پدیده زمانی شکل می گیرد که سیاره ناهید از برابر خورشید عبور می کند و به صورت دیسک کوچک سیاه متحرکی بر روی خورشید دیده می شود. با توجه به موقعیت ناظر، زمان این پدیده می تواند ۷ دقیقه کمتر یا بیشتر باشد. گذر ناهید از جمله نادرترین پدیده ها در پیش بینی آسمانی است که به صورت جفت در فاصله هشت سال و هر جفت به فاصله بیش از یک قرن روی می دهد. آخرین گذر در ژوئن ۲۰۰۴ روی داد و جفت گذر بعدی در دسامبر ۲۱۱۷ و دسامبر ۲۱۲۵ روی خواهد داد. [ ۱]
تمام گذر در غرب اقیانوس آرام، شمال غربی آمریکای شمالی، شمال شرقی آسیا، ژاپن، فیلیپین، شرق استرالیا، نیوزیلند و مناطق شمالگان از جمله اسکاندیناوی و گرینلند مشاهده شد. در آمریکای شمالی، کارائیب و شمال غربی آمریکای جنوبی شروع گذر در ۵ ژوئن تا غروب آفتاب قابل مشاهده بود. از زمان طلوع آفتاب ۶ ژوئن پایان گذر در آسیای جنوبی، خاورمیانه، شرق آفریقا و بیشتر اروپا قابل مشاهده بود. این پدیده از بیشتر مناطق آمریکای جنوبی و آفریقای غربی قابل مشاهده نبود. در حین رویداد تعدادی از ویدئوهای زنده آنلاین برداشته شده توسط تلسکوپ در تمام دنیا در حال پخش بود. در میانه های گذر یکی از جریان های ناسا نزدیک به ۲ میلیون بیننده و در حدود ۹۰٫۰۰۰ بیننده در لحظه داشت.
در لس آنجلس در بالای تپه هالیوود، رصدخانه گریفیتس تلسکوپ هایی را برای مشاهده مردم از این گذر در نظر گرفت. در هاوایی صدها توریست عبور ناهید را در دانشگاه هاوایی به وسیله هشت تلسکوپ و دو صفحه نمایش بزرگ مشاهده نمودند. این گذر همچنین از طریق ایستگاه فضایی بین المللی مشاهده و از آن عکس برداری شد.
بهترین جا برای دیدن همه مراحل گذر خاور دور و منظره گذر از سرسو حوالی جزایر مارکیز در اقیانوس آرام بود. [ ۲]
این گذر سیاره ناهید از ناحیه شمالی خورشید در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۹۱ از حدود ساعت ۲:۳۹ تا ۹:۱۹ بامداد به وقت رسمی ایران، همزمان با ساعت ۲۲:۰۹ تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۲ تا ساعت ۴:۴۹ تاریخ ۶ ژوئن ۲۰۱۲ به وقت هماهنگ جهانی ( UTC ) بود. [ ۳]
در ایران تماس های اول و دوم سیاره زهره با خورشید قبل از طلوع خورشید رخ داد و ساکنان ایران تنها قادر به مشاهده تماس های سوم و چهارم بودند. منطقه سرخس[ ۴] و چابهار در ایران بهترین نقاط برای رؤیت بودند. [ ۵] در ایران در هنگام طلوع خورشید، سیاره ناهید به صورت نقطه تیره ای در قسمت میانی خورشید قرار داشت و رفته رفته به قسمت بالایی خورشید نزدیک می شد و در نهایت از بالای خورشید خارج گردید. [ نیازمند منبع] گذر بعدی ۱۰۵ سال دیگر خواهد بود. [ ۳]