کوزه

کوزه یا خمر، ظرف سفالین گردن دراز با سری تنگ است که در آن آب و دیگر مایعات را نگه می دارند. [ ۱] کوزه ها گاه دارای دسته هستند. [ ۱] به کسی که کوزه می سازد، کوزه گر و به عمل او کوزه گری گویند. [ ۲] به محل کوزه گری، کوزه گرخانه ( یا کارگاه یا کارخانهٔ کوزه گر ) و به دستگاهی که کوزه گران به وسیلهٔ آن دستگاه از گِل کوزه سازند چرخ کوزه گری گویند. [ ۳] [ ۴] [ ۵]
در گذشته زنان و مردان برای حمل مایعات کوزه ها را بر روی سرشان قرار می دادند و هم اکنون این عمل در برخی نقاط انجام می شود.

کوزه (ساز). کوزه یا اودو درام نوعی ساز کوبه ای است، که از سفال یا سرامیک ساخته می شود. این ساز با الگو گرفتن از ساز آفریقایی Udu که اصالتاً سازی نیجریه ای است ساخته شده است. نسخه ی سفالی و قدیمی این ساز در ایران جهله نام دارد که در موسیقی بندرعباس و برخی شهرهای دیگر جنوب ایران استفاده ی بسیار دارد. نسخه ی هندی این ساز گاتام نام دارد.
کوزه، سازی است خود صدا و از جنس سفال که با ضربه مستقیم نواخته می شود. این ساز با شکل ها و شیوه های نواختن گوناگون در استان های هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان دیده می شود. امروزه کوزه های هرمزگان و سیستان بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.
در هرمزگان کوزه را با نام جله می شناسند و نحوه نواختن آن با کوزه سیستان متفاوت است. کوزه سیستانی دارای روش ساخت، پخت و همچنین خاک متفاوتی است و معمولاً آن را در کنار سینی گذاشته و می نوازند. بر خلاف تصور، کوزه با وجود سادگی ساختمان دارای صدادهی و توانایی های بسیار بالایی در اجرای قطعات و ریتم های مختلف است، که مورد توجه قرار نگرفته است و اکثر نوازندگان و آهنگسازان به صورت افکتیو از آن استفاده می کنند یا آن را به عنوان سازی مستقل نمی شناسند.
مسئله دیگر در چند سال اخیر در بین نوازندگان و بخصوص کوبه ای نوازان دیده می شود، نواختن سازهای کوبه ای خصوصاً کوزه با تفکری اشتباه است، به صورتی که آن را همانند دف و تنبک با همان لحن می نوازند که البته شیوه نادرستی است. چون هر سازی باید با توّجه به نوع صدادهی و لحن مخصوص خود نواخته شود و باید از ترکیبات ریتمیک متناسب با هویت ساز استفاده نمود. [ نیازمند منبع]
ساز کوزه افزون بر این که خاستگاه ایرانی دارد ، دارای صدادهی بسیار نزدیکی با طبلا است و در سازبندی موسیقی ایرانی دارای رنگ جدید و خوبی نیز هست.

ظرفی گِلی یا سفالی با دهانۀ تنگ و گردن باریک، برای نگهداری آب و مایعات دیگر. این ظرف ساده، گاهی دارای یک، دو یا چند دسته، و اغلب بدون دسته است. از گذشته تاکنون کوزه در کارگاه های کوزه گری و با دست ساخته می شود. بدنۀ این ظرف گاهی استوانه ای و گاهی مخروطی یا به شکل های دیگر است و کف آن صاف یا دارای پایۀ حلقوی است. کوزه در واقع خُمی کوچک است که به آن تُنگ، صُراحی، سبو و آبخوری نیز گفته می شود، که البته کاربری های متفاوت این ظروف وجه تمایز آن هاست. این ظرف که گاهی نیز دارای رنگ ها و نقوش مختلف است، هنوز جایگاه خود را، به ویژه در میان جوامع روستایی حفظ کرده است.

کوزه (گیاه شناسی). کوزه (گیاه شناسی)(conceptacle)
حفره هایی کوزه مانند، در نوک متورم برخی از علف های دریایی متعلق به جلبک های قهوه ای، به ویژه Fucus. گامت درون آن ها تشکیل و از منفذی کوچک در نهنج، با نام اوستیول (شکاف روزنه)، به درون آب رها می شود.