کُموتاتور یا جابه جاگر ( به انگلیسی : Commutator ) ، به یک سوئیچ اغلب مکانیکی در بعضی از موتورها یا ژنراتورهای الکتریکی گفته می شود که دائماً جهت جریان را در روتور عوض می کند. کموتاتور در موتورها برای انتقال توان الکتریکی به روتور و در ژنراتورها برای جمع آوری توان به روشی مشابه استفاده می شود. کموتاتور به عنوان یک کلید و با توجه به تعداد کلیدزنی هایی که در عمر مفید خود انجام می دهد، دارای عمر بسیار طولانی است. کموتاتور مسبب تغییر حالت AC به DC میباشد، در واقع عملیات یکسوسازی در ژنراتور را به عهده دارد
این سوئیچ در ماشین های گردانی که با جریان مستقیم سر و کار دارند به کار می رود. کموتاتور با تغییر جهت جریان در سیم پیچ آرمیچر یک موتور الکتریکی، موجب ایجاد یک نیروی ( گشتاور ) چرخشی می شود. به طور مشابه، در ژنراتورها با معکوس کردن اتصال سیم پیچ به مدار خارجی، جهت جریان را حفظ می کند و جریانی یک سویه را به مدار خارجی تحویل می دهد. نخستین ماشین DC کموتاتوری توسط ایپولیت پیکسی ( به انگلیسی: Hippolyte Pixii ) و بر پایهٔ پیشنهاد آندره - ماری آمپر در سال ۱۸۳۲ میلادی ساخته شد.
با چرخش روتور، جریان داخل سیم پیچ پس از هر نیم دور چرخش کموتاتور، معکوس می شود. این تغییر جهت جریان در سیم پیچ، با تغییر جهت میدان ثابت نسبت به سیم پیچ همراه است. جریان داخل سیم پیچ موجب اعمال گشتاور از طرف میدان ثابت به سیم پیچ می شود و آن را به چرخش وا می دارد. با چرخش روتور، میدان روتور رفته رفته با میدان استاتور همسو می شود و در اینجا کموتاتور جهت میدان را در روتور معکوس می کند. بنابراین موتور دائماً در حال تلاش برای رسیدن به حالت سکون است.
در عمل کموتاتورها باید دست کم دارای سه قسمت روتوری باشند تا مانع از ایجاد نقطهٔ مرده در چرخش کموتاتور شوند.
در کموتاتورهای دو قسمت، دو حالت وجود دارد که به حالت مرده می رسیم. این حالت ها زمانی رخ می دهند که جاروبک ها در حال عبور از انتهای یک بخش و رفتن به بخش دیگر هستند.
• اگر پهنای جاروبک ها باریکتر از فاصلهٔ عایقی میان قسمت ها باشد، هنگام عبور جاروبک از روی این فاصله، تماس جاروبک ها با هر دو قسمت قطع شده و انتقال توان بازمی ایستد. در چنین حالتی ژنراتور نمی تواند توان تولید کند و یک موتور دوقطبی نمی تواند آغاز به کار نماید.
• اگر پهنای جاروبک ها از پهنای فضای عایق بیشتر باشد، هنگام تماس جاروبک ها با هر دو قسمت اتصال کوتاه رخ می دهد و در چنین حالتی کل توان تولیدشده توسط ژنراتور از این اتصال کوتاه تخلیه می شود یا جریان تغذیهٔ موتور در آنجا اتصالی پیدا می کند. هر دو حالت منجر به اتلاف توان شدید و گرم شدن شدید کموتاتور و جاروبک ها می شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین سوئیچ در ماشین های گردانی که با جریان مستقیم سر و کار دارند به کار می رود. کموتاتور با تغییر جهت جریان در سیم پیچ آرمیچر یک موتور الکتریکی، موجب ایجاد یک نیروی ( گشتاور ) چرخشی می شود. به طور مشابه، در ژنراتورها با معکوس کردن اتصال سیم پیچ به مدار خارجی، جهت جریان را حفظ می کند و جریانی یک سویه را به مدار خارجی تحویل می دهد. نخستین ماشین DC کموتاتوری توسط ایپولیت پیکسی ( به انگلیسی: Hippolyte Pixii ) و بر پایهٔ پیشنهاد آندره - ماری آمپر در سال ۱۸۳۲ میلادی ساخته شد.
با چرخش روتور، جریان داخل سیم پیچ پس از هر نیم دور چرخش کموتاتور، معکوس می شود. این تغییر جهت جریان در سیم پیچ، با تغییر جهت میدان ثابت نسبت به سیم پیچ همراه است. جریان داخل سیم پیچ موجب اعمال گشتاور از طرف میدان ثابت به سیم پیچ می شود و آن را به چرخش وا می دارد. با چرخش روتور، میدان روتور رفته رفته با میدان استاتور همسو می شود و در اینجا کموتاتور جهت میدان را در روتور معکوس می کند. بنابراین موتور دائماً در حال تلاش برای رسیدن به حالت سکون است.
در عمل کموتاتورها باید دست کم دارای سه قسمت روتوری باشند تا مانع از ایجاد نقطهٔ مرده در چرخش کموتاتور شوند.
در کموتاتورهای دو قسمت، دو حالت وجود دارد که به حالت مرده می رسیم. این حالت ها زمانی رخ می دهند که جاروبک ها در حال عبور از انتهای یک بخش و رفتن به بخش دیگر هستند.
• اگر پهنای جاروبک ها باریکتر از فاصلهٔ عایقی میان قسمت ها باشد، هنگام عبور جاروبک از روی این فاصله، تماس جاروبک ها با هر دو قسمت قطع شده و انتقال توان بازمی ایستد. در چنین حالتی ژنراتور نمی تواند توان تولید کند و یک موتور دوقطبی نمی تواند آغاز به کار نماید.
• اگر پهنای جاروبک ها از پهنای فضای عایق بیشتر باشد، هنگام تماس جاروبک ها با هر دو قسمت اتصال کوتاه رخ می دهد و در چنین حالتی کل توان تولیدشده توسط ژنراتور از این اتصال کوتاه تخلیه می شود یا جریان تغذیهٔ موتور در آنجا اتصالی پیدا می کند. هر دو حالت منجر به اتلاف توان شدید و گرم شدن شدید کموتاتور و جاروبک ها می شود.
wiki: کموتاتور