کفچه نوک

کَفچه نوک ( به انگلیسی: Spoonbill؛ نام علمی: Platalea ) گروهی از پرندگان بزرگ آبزی و پا دراز از راستهٔ لک لک سانان و خانوادهٔ اکراسان می باشند که منقاری بزرگ، صاف و کفگیر مانند داشته و در آب های کم عمق به جستجوی غذا می پردازد.
کفچه نوک ها روزانه به غذای زیادی نیاز دارند و به همین منظور منقارشان را برای گرفتن طعمه به صورت نیمه باز درون آب کرده و همانطور که راه می روند نوکشان را به حالت جاروب کردن درون آب حرکت می دهند و هنگامی که طعمه ای مانند یک حشره، سخت پوست یا ماهی کوچک بخش داخلی منقارشان را لمس نمود، نوک پرنده به طور کامل بسته شده و طعمه گیر می افتد.
این پرندگان آب شیرین را به آب شور ترجیح می دهند اما در هر دو محیط آبی دیده می شوند.
بیشتر کفچه نوک ها آشیانهٔ خود را بر روی درختان یا نیزارها و معمولاً در کنار لک لک های گرمسیری و حواصیل ها می سازند. این پرندگان در هر فصل جفت گیری تنها یک جفت را برای خود انتخاب کرده و با آن می مانند. پرندهٔ نر مواد لازم از قبیل نی و شاخه را برای ساخت آشیانه فراهم می آورد و پرندهٔ ماده با استفاده از آنان آشیانه ای بزرگ می سازد که شکل آن با توجه به گونه ٔ کفچه نوک تفاوت دارد. پرندهٔ ماده به هنگام تخم گذاری سه تخم سفید و بیضی شکل که پوسته شان صاف می باشد را در لانه می گذارد. سپس هر دو پرندهٔ نر و ماده به نوبت بر روی آن ها می نشینند. جوجه ها به فاصله های زمانی مختلف از یکدیگر از داخل تخم ها خارج می شوند. این جوجه های تازه متولد شده در ابتدا نابینا بوده و توانایی مراقبت از خود را ندارند و برای تغذیه به والدینشان وابسته هستند. نوک این جوجه ها در ابتدا کوتاه و راست است و تنها زمانی که به سن بلوغ می رسند حالت کفگیرمانند پیدا می کند. والدین کار غذا دادن به این جوجه ها را حتی چند هفته پس از اینکه خانواده آشیانه را ترک نمود نیز ادامه می دهند در غیر این صورت پرندگان جوان از گرسنگی خواهند مرد.
شش گونه از کفچه نوک ها در دو سرده در جهان پراکنده هستند.
• کفچه نوک اوراسیایی با نام علمی Platalea leucorodia: این گونه گسترده ترین کفچه نوک هاست و در شمال شرقی آفریقا و بیشتر بخش های اروپا و آسیا تا ژاپن دیده می شود. هم پرندگان جوان و هم پرندگان بالغ این گروه بیشتر سفید بوده و نوک پرهای بیرونیشان سیاه رنگ می باشد. همچنین این پرندگان دارای پاها و منقاری تیره رنگ بوده و معمولاً به دور از دیگر گونه ها اقدام به آشیانه سازی می کنند.
• کفچه نوک صورت مشکی با نام علمی Platalea minor: این گونه در تایوان، چین، کره و ژاپن یافت می شود.
• کفچه نوک آفریقایی با نام علمی Platalea alba: زیستگاه این پرنده آفریقا و ماداگاسکار می باشد. کفچه نوک آفریقایی سفید رنگ بوده و شبیه کفچه نوک های معمولی می باشد با این تفاوت که صورتش صورتی رنگ بوده و منقاری کم رنگتر دارد.
• کفچه نوک سلطنتی با نام علمی Platalea regia: این گونه بیشتر در جنوب شرقی استرالیا یافت می شود اما دسته های کوچکتر آن در مناطق دیگر استرالیا که تالاب های فصلی در آنجاها شکل می گیرند، در نیوزیلند و گاه در گینه نو، اندونزی و جزایر اقیانوس آرام نیز دیده می شوند.
• کفچه نوک زرد منقار با نام علمی Platalea flavipes
• کفچه نوک گلگون با نام علمی Platalea ajaja یا Ajaia ajaja