[ویکی فقه] حاجی محمد کریم خان، پسر ابراهیم خان ظهیر الدوله است. پدر او، پسر مهدی قلی خان ، برادر آقا محمد خان و عموی فتحعلی شاه بود.
محمد کریم در هجدهم محرم ۱۲۲۵ ق در کرمان دیده به جهان گشود. وی در دوران کودکی، نزد آقا سید زین العابدین مجتهد به فراگرفتن علوم و پیش میرزا محمد علی اصفهانی ، به آموختن هنر پرداخت. در شانزده سالگی پس از فوت پدرش به کربلای معلی رفت و در محضر درس سید کاظم رشتی ، زانوی شاگردی زد. وی از علمای نامدار و مشهور اواخر قرن سیزدهم هجری و از تلامذه مشهور سید کاظم رشتی بود و بنا بر آنچه شنیده شده، مدتی در درس شیخ احمد احسائی نیز شرکت می کرده است. وی رئیس و سرسلسله یک فرقه از طایفه شیخیه می باشد که به حاج کریم خانی معروف اند. حاج محمد کریم خان از معدود علمایی بود که در جمیع فنون عقلیه و نقلیه دعوی استادی می نمود. از جماعت شیخیه بعد از سید کاظم رشتی گروهی به وی گرویدند و او را رکن چهارم از ارکان اصول عقاید خویش گرفتند. سید محمد علی باب در کتاب بیان، در شانش گفته: ان الکریم کان فی الکرمان کریما. هر چند وی در زمان ناصرالدین شاه و گویا به فرمان او، رساله ای در رد باب نگاشت که به طبع رسیده است.
تالیفات
حدود ششصد اثر قلمی از وی نقل کرده اند که اهم آثار آن به شرح زیر است: ۱. فطره سلیمه : در توحید ، نبوت ، امام و رکن رابع . ۲. طریق النجاة : در علم طریقت . ۳. رجوم الشیاطین : در اقامه براهین بر توحید، نبوت و امامت . ۴. الزام النواصب : در توحید، نبوت، امامت و رکن. ۵. لوح محفوظ : در تحقیق لوح ارتسام و مثل . ۶. لب الالباب : در اسرار خلقت ملک و موالید. ۷. نعیم الابرار : در اثبات این که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم اول کاینات است. ۸. فصول : در کلیات حکم الهیه. ۹. مهدویه : در کیفیت صدور اثر مؤثر مشتمل بر اسرار و حکم بسیار. ۱۰. شمس المنیرة : در تکون شعله و صدور نور. ۱۱. فواید سبعه : در بیان، معانی، ابواب و امامت. ۱۲. ابواب الجنان : در حقوق برادران. ۱۳. حقایق الطب : در کلیات علم طب . ۱۴. دقایق العلاج : در دقایق عملیه طب . ۱۵. جوامع العلاج : در قواعد علمیه طب. ۱۶. یاقوت الحمراء : در کیفیت الوان و باطن و ظاهر آنها و رنگ سرخ. ۱۷. خلاصة التجارب . ۱۸. علم الیقین .۱۹. حجة القاطعه : در تصحیح اخبار. ۲۰. فواید قواعد سوانح : در محکمه بین اصولیین و اخباریین. ۲۱. ظرایف الدعوات . ۲۲. اذکار الاسبوع . ۲۳. وقایه المسافر . ۲۴. نخبه در تعقیبات . ۲۵. علاج الارواح در عزایم و خ واتیم و طلسمات والواح . ۲۶. شهاب الثاقب در رجم النواصب. ۲۷. ازهاق الباطل در رد باب. ۲۸. تذکره در علم نحو . ۲۹. روضه در احادیث شریفه و بدایع و حکایات و اشعار. ۳۰. تفسیر سوره مبارکه حجرات . ۳۱. رساله ای در علم قرائت . ۳۲. رساله ای در رسم الخط قرآن . ۳۳. تبصره در علم صرف . ۳۴. رساله ای در قانون تحریر و آداب کاتب و کتاب . ۳۵. رسالات در علم صناعت و فلسفه . ۳۶. ارشاد العوام در حکمت . ۳۷. سلطانیه در توحید ، نبوت ، امامت . ۳۸. نصرة الدین . ۳۹. هدایة القوم : در فروع دین . ۴۰. رساله دلاکیه .
وفات
وی در ۲۲ شعبان ۱۲۸۸ ق، در ۶۳ سالگی، در حالی که عازم سفر کربلا بود، در بین راه، دار فانی را وداع گفت. جنازه او را در رواق حضرت حسین بن علی علیه السّلام ، در پایین پای استادش، سید کاظم رشتی به خاک سپردند.
محمد کریم در هجدهم محرم ۱۲۲۵ ق در کرمان دیده به جهان گشود. وی در دوران کودکی، نزد آقا سید زین العابدین مجتهد به فراگرفتن علوم و پیش میرزا محمد علی اصفهانی ، به آموختن هنر پرداخت. در شانزده سالگی پس از فوت پدرش به کربلای معلی رفت و در محضر درس سید کاظم رشتی ، زانوی شاگردی زد. وی از علمای نامدار و مشهور اواخر قرن سیزدهم هجری و از تلامذه مشهور سید کاظم رشتی بود و بنا بر آنچه شنیده شده، مدتی در درس شیخ احمد احسائی نیز شرکت می کرده است. وی رئیس و سرسلسله یک فرقه از طایفه شیخیه می باشد که به حاج کریم خانی معروف اند. حاج محمد کریم خان از معدود علمایی بود که در جمیع فنون عقلیه و نقلیه دعوی استادی می نمود. از جماعت شیخیه بعد از سید کاظم رشتی گروهی به وی گرویدند و او را رکن چهارم از ارکان اصول عقاید خویش گرفتند. سید محمد علی باب در کتاب بیان، در شانش گفته: ان الکریم کان فی الکرمان کریما. هر چند وی در زمان ناصرالدین شاه و گویا به فرمان او، رساله ای در رد باب نگاشت که به طبع رسیده است.
تالیفات
حدود ششصد اثر قلمی از وی نقل کرده اند که اهم آثار آن به شرح زیر است: ۱. فطره سلیمه : در توحید ، نبوت ، امام و رکن رابع . ۲. طریق النجاة : در علم طریقت . ۳. رجوم الشیاطین : در اقامه براهین بر توحید، نبوت و امامت . ۴. الزام النواصب : در توحید، نبوت، امامت و رکن. ۵. لوح محفوظ : در تحقیق لوح ارتسام و مثل . ۶. لب الالباب : در اسرار خلقت ملک و موالید. ۷. نعیم الابرار : در اثبات این که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم اول کاینات است. ۸. فصول : در کلیات حکم الهیه. ۹. مهدویه : در کیفیت صدور اثر مؤثر مشتمل بر اسرار و حکم بسیار. ۱۰. شمس المنیرة : در تکون شعله و صدور نور. ۱۱. فواید سبعه : در بیان، معانی، ابواب و امامت. ۱۲. ابواب الجنان : در حقوق برادران. ۱۳. حقایق الطب : در کلیات علم طب . ۱۴. دقایق العلاج : در دقایق عملیه طب . ۱۵. جوامع العلاج : در قواعد علمیه طب. ۱۶. یاقوت الحمراء : در کیفیت الوان و باطن و ظاهر آنها و رنگ سرخ. ۱۷. خلاصة التجارب . ۱۸. علم الیقین .۱۹. حجة القاطعه : در تصحیح اخبار. ۲۰. فواید قواعد سوانح : در محکمه بین اصولیین و اخباریین. ۲۱. ظرایف الدعوات . ۲۲. اذکار الاسبوع . ۲۳. وقایه المسافر . ۲۴. نخبه در تعقیبات . ۲۵. علاج الارواح در عزایم و خ واتیم و طلسمات والواح . ۲۶. شهاب الثاقب در رجم النواصب. ۲۷. ازهاق الباطل در رد باب. ۲۸. تذکره در علم نحو . ۲۹. روضه در احادیث شریفه و بدایع و حکایات و اشعار. ۳۰. تفسیر سوره مبارکه حجرات . ۳۱. رساله ای در علم قرائت . ۳۲. رساله ای در رسم الخط قرآن . ۳۳. تبصره در علم صرف . ۳۴. رساله ای در قانون تحریر و آداب کاتب و کتاب . ۳۵. رسالات در علم صناعت و فلسفه . ۳۶. ارشاد العوام در حکمت . ۳۷. سلطانیه در توحید ، نبوت ، امامت . ۳۸. نصرة الدین . ۳۹. هدایة القوم : در فروع دین . ۴۰. رساله دلاکیه .
وفات
وی در ۲۲ شعبان ۱۲۸۸ ق، در ۶۳ سالگی، در حالی که عازم سفر کربلا بود، در بین راه، دار فانی را وداع گفت. جنازه او را در رواق حضرت حسین بن علی علیه السّلام ، در پایین پای استادش، سید کاظم رشتی به خاک سپردند.
wikifeqh: کریم_خان_ابن_ابراهیم