کراوات ( به فرانسوی: Cravate ) یا دستمال گردن بلند پارچه ای است با درازا و پهناهای مختلف که در جلوی پیراهن بسته می شود و روی سینه قرار می گیرد و یکی از الحاق های پوشش مردانه است. البته پسربچه ها هم به طور غیررسمی از آن استفاده می کنند. اشکال گوناگونی از کراوات زنانه هم طراحی و استفاده می شود.
در بسیاری از کشورها در مراتب نظامی،
مدرسه و نیز شغل های گوناگون حتی پیشخدمتی از کراوات به عنوان بخشی از
لباس رسمی استفاده می کنند.
سربازهای
رومی و ایرانی در نبردها از گردن پوش هم به عنوان بخشی از یونیفرم و هم به عنوان نشان وابستگی به گروهی خاص استفاده می کردند. [ نیازمند منبع]
پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، استفاده و فروش کروات در ایران با محدودیت و ممنوعیت مواجه شد. [ ۱]
انواع کراوات از نظر عرضی به ۳ گروه استاندارد ( Standard ) ، باریک ( Narrow ) و اسکینی ( Skinny ) تقسیم می شود. [ ۲]
واژهٔ کِراوات از واژهٔ کورووات به معنای اهل
کرواسی برگرفته شده است. [ ۳] این پارچهٔ گردنبند از
اروپای شرقی در محدودهٔ کرواسی توسط تاجران کُرُوات و بوسنی (
اسلاوهای جنوبی ) به
فرانسه برده شد و مردم فرانسه آن را با نام کِراوات شناختند و مورد استفاده قرار دادند. [ ۴] این محصول که فرهنگی در بین شبه نظامیان جنگ نامنظم کرواسی بود، توسط تاجران برای کسب سود به عنوان محصول کرواسی به فرانسه صادر شد. این صادرات برای اولین بار در زمان
لوئی چهاردهم در دهه ۱۶۶۰ ( میلادی ) انجام شد.
در مورد ریشه ایرانی بودن کراوات گفته شده که در
اوستا ۱۲ چیز را نیاز مرد جنگی دانسته اند که هشتمین آن کوئرس از ریشه کوئرت بود که در زبان پارسی میانه به آن گریوپان می گفتند و به روی زره بسته می شد.
هم چنین در
نقش رجب استان فارس نرسیده به نقش رستم، که بنا بر نظر هرتسفلد مربوط به بابک، پدر
اردشیر بابکان می شود کوئرت را می توان آشکارا بر دور گردن
بابک دید که به روی زره بسته است.
این پارچه پهن را بزرگان و سرداران سپاه به صورت پهن و پیش سینه ای استفاده می کردند و نمونه پهن آن در نقوش
طاق بستان دیده می شود. [ ۵]
پژوهش گر بریتانیایی، نوئل مالکوم، نیز در کتاب خود به نام تاریخچه مختصر بوسنی بر این باور است که کراوات نخستین بار از ایران در زمان
ساسانیان به اروپا رفت. این ایرانیان پیروان
مانی بودند[ نیازمند منبع] و برای اینکه از دیگران، جدا نشان داده شوند از پارچه ای در جلوی پیراهن خود استفاده می کردند؛ ولی در تاریخ معاصر توسط
کروات ها به فرانسه برده شد و به دلیل تفاوت های زبانی، نام آن به کراوات تبدیل شد و به وسیله همسایه فرانسه یعنی
انگلستان بیشتر مورد توجه قرارگرفت و به
جهانیان معرفی شد. [ ۶] [ ۷] [ ۸]