کتابخانه عمومی ایت الله مرعشی نجفی

[ویکی اهل البیت] کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی. این کتابخانه از معتبرترین و بزرگ ترین کتابخانه های ایران و جهان اسلام است و از مهم ترین جاذبه های فرهنگی استان قم محسوب می شود. کتابخانه در 100 متری مرقد حضرت معصومه سلام الله علیها، خواهر امام هشتم شیعیان در قم قرار دارد و مرقد بنیان گذار آن هم جنب کتابخانه است. این کتابخانه علاوه بر مجموعه کتاب های چاپی فارسی و عربی و لاتین دارای گنجینه ای گرانبها و ارزشمند از کتاب های خطی نفیس و کتاب های چاپی نادر است. بخش اخیر نزد دانشمندان و محققان و مستشرقان، اشتهار و اعتبار خاصی دارد. کتابخانه مرعشی با مراکز علمی، فرهنگی و کتابخانه ای در خارج از کشور ارتباط دارد.
اقدامات اولیه برای ایجاد این کتابخانه به زمانی بازمی گردد که آیت الله مرعشی نجفی (1276-1369) در شهر نجف می زیست. وی نخست، فهرستی از کتاب های چاپی و خطی که به نظرش ارزشمند بود، تهیه و به تدریج آنها را فراهم کرد و در 1302ش. با خود به ایران آورد و در منزل شخصی خود جای داد. وی در ایران نیز بکار خود ادامه داد. هنگامی که دیگر منزل ایشان گنجایش مجموعه را نداشت، بخشی از نسخ خطی نفیس آن را به کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران و شمار بیشتری را، اعم از نسخه های خطی و کتاب های چاپی نفیس به کتابخانه های آستان قدس رضوی در مشهد؛ آستانه حضرت معصومه سلام الله علیها و مدرسه فیضیه در قم؛ آستانه شاه چراغ در شیراز؛ آستانه حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری و سایر کتابخانه ها اهدا کرد.
وی در 1344 مدرسه علمیه ای در قم تأسیس و کتابخانه کوچکی در دو اتاق آن برای استفاده طلبه ها و مدرسان ایجاد کرد. سال بعد به سبب استقبال طلاب و مراجعان دیگر، کتابخانه طبقه سوم مدرسه را نیز اشغال کرد و در 1345 با مجموعه ای بالغ بر 10300 جلد کتاب چاپی و 2000 نسخه خطی نفیس گشایش یافت. چهار سال بعد آیت الله مرعشی زمینی به مساحت 1000 متر در مقابل همان مدرسه خرید و پس از چهار سال مجموعه 16000 جلدی را در ساختمان جدیدی به نام کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی جای داد.
در 1358، زمین همجوار کتابخانه به مساحت 500 مترمربع به آن ضمیمه شد ولی باز کتابخانه با کمبود فضا روبرو بود. سپس در 1367 دولت وقت موظف شد کتابخانه را گسترش دهد. به این ترتیب، ساختمانی قدیمی و تعدادی زمین پیرامون کتابخانه به آن اختصاص داده شد.
عملیات ساخت بنای جدید کتابخانه در تیرماه 1369 آغاز شد و در 1375 پایان یافت. بنای جدید که در هفت طبقه احداث شده است 20500 مترمربع زیربنا دارد. دانشوران معروفی چون عباس اقبال آشتیانی، بدیع الزمان فروزانفر و آقا بزرگ تهرانی از این کتابخانه بهره های فراوان گرفتند.
در گذشته، بودجه این کتابخانه توسط شخص آیت الله مرعشی نجفی و کمک های مردمی تأمین می شد. ولی بر اساس قانونی که در 1376 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، کتابخانه آیت الله مرعشی در فهرست نهادهای رسمی عمومی غیردولتی ایران ثبت و دولت موظف به تأمین بودجه آن شد.
این کتابخانه مشمول قانون واسپاری است و بر اساس مصوبه 205 شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید یک نسخه از کتاب ها و نشریاتی را که در ایران منتشر می شود از ناشران اخذ و برای این کتابخانه ارسال کند.
تولیت و ریاست کتابخانه بنابر وصیت آیت الله مرعشی تا به امروز بر عهده فرزند ارشد ایشان سید محمود مرعشی نجفی بوده است و بر اساس وصیت نامه وی تولیت کتابخانه برای همیشه در خاندان ایشان باقی خواهد ماند.