[ویکی فقه] کتاب هواتف الجنان (کتاب). «هواتف الجنان» تالیف محمد بن جعفر بن سهل سامری خرائطی (متوفی ۷۲۳ ق)، به بیان احادیثی در مورد اجنه و تایید وجود چنین موجوداتی از طریق روایات پرداخته است. این اثر یکی از معدود کتابهایی که در این موضوع خاص با تحقیق ابراهیم صالح منتشر شده است.
کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق، ۲۲ روایت از منابع اهل سنت و بخش سماعات است. محقق کتاب با شماره گذاری احادیث به بیان مطالب خود در ذیل این احادیث پرداخته است.
گزارش محتوا
محقق در مقدمه به بیان مختصری پیرامون احوالات مولف، وصف نسخه خطی کتاب، ارزش کتاب در نزد علما پرداخته است. در پایان نیز واژه های جن ، کاهن و هواتف را توضیح داده است. متن کتاب با ذکر اسناد کتاب آغاز می شود. اولین حدیث از ابراهیم بن هانی نیشابوری است که عبارت است از «الجن علی ثلاثه اصناف: صنف لهم اجنحه یطیرون فی الهواء، و صنف حیات و کلاب، و صنف یحلون و یظعنون»، که اجنه را به سه دسته تقسیم کرده است. حدیث دوم روایت مفصلی به نقل از سلمان فارسی است که به اختصار از این قرار است که روزی به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در مسجد بودیم که صدایی را شنیدیم که بر آنحضرت سلام می دهد اما صاحب سخن را نمی دیدیم. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم سلام را پاسخ گفت و فرمود پاسخ سلام برادرانتان را بدهید و ما پاسخ گفتیم. سپس حضرت پرسید تو کیستی؟ گفت: من عرفطة بن شمراخ یکی از بنی نجاح هستم. نزد شما آمده ام در حالی که اسلام آورده ام. حضرت فرمود: آفرین بر تو ای عرفطه، چهره خود را بر ما نمایان کن. وی با چنان هیبتی نمایان شد که لرزه بر اندام اصحاب افتاد. در ادامه روایت وی از رسول خدا درخواست می کند که کسی را با من بفرست که قوم مرا به اسلام دعوت کند و من او را سلامت نزد تو باز می گردانم. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم چند بار فرمود: چه کسی به تبلیغ جنیان از جانب من می رود که بهشت را برای او تضمین کنم. کسی جز علی علیه السّلام این دعوت را پاسخ نگفت. خلاصه آنکه حضرت علی علیه السّلام مبلغ اسلام در میان جنیان می شود و آنها به حقانیت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم و فرستاده اش شهادت می دهند و اسلام می آورند. مولف در بیان مطالب کتاب از اشعار نیز بهره است. تمامی احادیث کتاب از منابع اهل سنت انتخاب شده است و صحت و سقم برخی از آنها جای تامل دارد. در پایان متن محقق بخشی را با عنوان سماعات نسخه در وصف نسخه خطی کتاب و مستندات آن بیان داشته است.
وضعیت کتاب
فهرست آیات قرآنی ، احادیث ، قافیه ها، اعلام ، اقوام ، اماکن، موضوعات، منابع اصلی در پاورقی کتاب در انتهای اثر آمده است. کتاب دارای ارجاعات و پاورقی هایی از محقق می باشد که در هر صفحه در ذیل هر لغت و عبارت از احادیث کتاب به صورت مستند بیان شده است.
کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق، ۲۲ روایت از منابع اهل سنت و بخش سماعات است. محقق کتاب با شماره گذاری احادیث به بیان مطالب خود در ذیل این احادیث پرداخته است.
گزارش محتوا
محقق در مقدمه به بیان مختصری پیرامون احوالات مولف، وصف نسخه خطی کتاب، ارزش کتاب در نزد علما پرداخته است. در پایان نیز واژه های جن ، کاهن و هواتف را توضیح داده است. متن کتاب با ذکر اسناد کتاب آغاز می شود. اولین حدیث از ابراهیم بن هانی نیشابوری است که عبارت است از «الجن علی ثلاثه اصناف: صنف لهم اجنحه یطیرون فی الهواء، و صنف حیات و کلاب، و صنف یحلون و یظعنون»، که اجنه را به سه دسته تقسیم کرده است. حدیث دوم روایت مفصلی به نقل از سلمان فارسی است که به اختصار از این قرار است که روزی به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در مسجد بودیم که صدایی را شنیدیم که بر آنحضرت سلام می دهد اما صاحب سخن را نمی دیدیم. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم سلام را پاسخ گفت و فرمود پاسخ سلام برادرانتان را بدهید و ما پاسخ گفتیم. سپس حضرت پرسید تو کیستی؟ گفت: من عرفطة بن شمراخ یکی از بنی نجاح هستم. نزد شما آمده ام در حالی که اسلام آورده ام. حضرت فرمود: آفرین بر تو ای عرفطه، چهره خود را بر ما نمایان کن. وی با چنان هیبتی نمایان شد که لرزه بر اندام اصحاب افتاد. در ادامه روایت وی از رسول خدا درخواست می کند که کسی را با من بفرست که قوم مرا به اسلام دعوت کند و من او را سلامت نزد تو باز می گردانم. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم چند بار فرمود: چه کسی به تبلیغ جنیان از جانب من می رود که بهشت را برای او تضمین کنم. کسی جز علی علیه السّلام این دعوت را پاسخ نگفت. خلاصه آنکه حضرت علی علیه السّلام مبلغ اسلام در میان جنیان می شود و آنها به حقانیت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم و فرستاده اش شهادت می دهند و اسلام می آورند. مولف در بیان مطالب کتاب از اشعار نیز بهره است. تمامی احادیث کتاب از منابع اهل سنت انتخاب شده است و صحت و سقم برخی از آنها جای تامل دارد. در پایان متن محقق بخشی را با عنوان سماعات نسخه در وصف نسخه خطی کتاب و مستندات آن بیان داشته است.
وضعیت کتاب
فهرست آیات قرآنی ، احادیث ، قافیه ها، اعلام ، اقوام ، اماکن، موضوعات، منابع اصلی در پاورقی کتاب در انتهای اثر آمده است. کتاب دارای ارجاعات و پاورقی هایی از محقق می باشد که در هر صفحه در ذیل هر لغت و عبارت از احادیث کتاب به صورت مستند بیان شده است.
wikifeqh: کتاب_هواتف_الجنان _(کتاب)