کتاب المصاحف

[ویکی نور] کتاب المصاحف تألیف ابوبکر بن ابی داود سجستانی
کتاب پیرامون یکی از موضوعات مهم علوم قرآن یعنی مسالۀ مصاحف و جمع آوری آنها، نوشته شده است.
مؤلف که یکی از دانشمندان اسلامی در قرن سوم هجری می باشد در این کتاب موضوع کتابت وحی و تألیف و جمع آوری مصحف را با بیان های مختلف مورد بررسی قرار داده است.وی مطالب را در پنج جزء تقسیم بندی نموده که در جزء اول پیرامون کتابت مصحف و جمع قرآن توسط صحابه پیامبر(ص)سخن گفته،در جزء دوم و سوم اختلاف مصاحف صحابه و دیگران را بررسی می کند،در جزء چهارم مسالۀ اخذ اجرت بر نوشتن مصحف، و چگونه نوشتن آن را توضیح می دهد.و در جزء آخر مبادله کردن مصحف ها با یکدیگر را بیان نموده اند.روش مؤلف در کتاب همچون روش قدما می ماند که برای توضیح مطالب از روایات استفاده می کنند.وی برای موضوعی به نقل روایات کفایت نموده و از خود توضیحی دربارۀ موضوعات ارائه نمی کند.اما با توجه به اینکه از دانشمندان قرن سوم می باشد مطالبی را که مطرح نموده و روایاتی را که به عنوان استناد به آنها ذکر کرده قابل تامل و توجه می باشد.از این روست که کتاب حاضر مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته و از آن به عنوان یکی از منابع در بحث مصاحف استفاده می کنند.
کتاب دارای پنج جزء می باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:
کسانی که وحی(قرآن)را برای پیامبر(ص)نوشته اند، امر به کتابت و نوشتن مصاحف، خطوط مصاحف، جمع قرآن توسط ابی بکر، حضرت علی(ع) و عمر بن الخطاب، همراهی کردن مردم با عثمان در جمع کردن مصاحف و رضایت عبدالله بن مسعود به جمع کردن مصاحف توسط عثمان.

[ویکی فقه] کتاب المصاحف (کتاب). کتاب المصاحف اثر ابو بکر بن ابی داود السجستانی در موضوع جمع آوری قرآن و به زبان عربی می باشد.
این کتاب پیرامون یکی از موضوعات مهم علوم قرآن یعنی مساله مصاحف و جمع آوری آنها، نوشته شده است. مؤلف که یکی از دانشمندان اسلامی در قرن سوم هجری می باشد در این کتاب موضوع کتابت وحی و تالیف و جمع آوری مصحف را با بیان های مختلف مورد بررسی قرار داده است. وی مطالب را در پنج جزء تقسیم بندی نموده که در جزء اول پیرامون کتابت مصحف و جمع قرآن توسط صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم سخن گفته، در جزء دوم و سوم اختلاف مصاحف صحابه و دیگران را بررسی می کند، در جزء چهارم مساله اخذ اجرت بر نوشتن مصحف، و چگونه نوشتن آن را توضیح می دهد. و در جزء آخر مبادله کردن مصحف ها با یکدیگر را بیان نموده اند. روش مؤلف در کتاب همچون روش قدما می ماند که برای توضیح مطالب از روایات استفاده می کنند. وی برای موضوعی به نقل روایات کفایت نموده و از خود توضیحی درباره موضوعات ارائه نمی کند. اما با توجه به اینکه از دانشمندان قرن سوم می باشد مطالبی را که مطرح نموده و روایاتی را که به عنوان استناد به آنها ذکر کرده قابل تامل و توجه می باشد. از این روست که کتاب حاضر مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته و از آن به عنوان یکی از منابع در بحث مصاحف استفاده می کنند.
ساختار کتاب
کتاب دارای پنج جزء می باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:جزء اول: شامل شش باب: کسانی که وحی (قرآن) را برای پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نوشته اند، امر به کتابت و نوشتن مصاحف، خطوط مصاحف، جمع قرآن توسط ابی بکر، حضرت علی علیه السّلام و عمر بن الخطاب، همراهی کردن مردم با عثمان در جمع کردن مصاحف و رضایت عبدالله بن مسعود به جمع کردن مصاحف توسط عثمان. جزء دوم: شامل چهار باب: داستان آیات پراکنده در مصحف، اختلاف مصحف های شهرهای مختلف که از نسخه امام نوشته شد، آنچه را حجاج بن یوسف در مصحف نوشته و اختلاف مصاحف صحابه شامل: مصحف عمر بن الخطاب، مصحف علی بن ابی طالب علیه السلام،مصحف ابی بن کعب، مصحف عبدالله بن مسعود، و مصحف عبدالله بن عباس.جزء سوم: پیرامون مصاحف: عبدالله بن زبیر، عبدالله بن عمرو، عائشه، حفصه، ام سلمه، تابعین، عبدالله بن عمیر لیثی، عطاء بن رباح، عکرمة، مجاهد، سعید بن جبیر، اسود بن یزید، ابی موسی شامی، حطان بن عبدالله رقاشی،صالح بن کیسان، طلحة بن مصرف ایامی و سلیمان بن مهران اعمش و شامل دو باب: ۱. تجزیه کردن مصاحف ۲. پیرامون آیه شریفه: و انتم تتلون الکتاب ا فلا تعقلون جزء چهارم پیرامون: اخذ اجرت بر نوشتن مصحف، چه کسی سزاوار نوشتن مصحف است،نقطه گذاری مصاحف، چگونه مصاحف نقطه گذاری شدند، خوش بو کردن مصاحف، و خرید و فروش مصاحف.جزء پنجم: شامل: مبادله کردن مصاحف با یکدیگر، آیا مصحف به ارث برده می شود،مسافرت کردن با مصاحف به سرزمین کفر، و گذاشتن مصحف بر روی زمین
ویژگی کتاب
۱. مطالب را بصورت نقل روایت بیان نموده است و از خود هیچگونه توضیحی ارائه نمی دهد.۲- در جزء سوم- مصاحف صحابه، همچون عبد ا.. بن زبیر، عبد ا.. عمرو، مصاحف همسران پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و چند نفر دیگر ذکر شده، بعضی از اختلاف قرائت های موجود در آنها مربوط به سوره ها را نام می برد.۳. در جزء اول: باب ششم- احادیثی را ذکر نموده که دلالت می کنند بر اینکه عبدالله بن مسعود از عمل عثمان در جمع آوری مصحف ها رضایت نداشته است و در ادامه یک روایت را نقل می کند مبنی بر اینکه وی با عمل عثمان راضی بوده است.۴. در جزء اول- باب چهارم: روایاتی پیرامون جمع قرآن توسط حضرت علی علیه السّلام و عمر بن الخطاب نقل کرده است۵. در جزء دوم: باب اول: روایاتی را نقل می کند که در آنها موارد اختلاف قرائت های مصاحف هر کدام از شهرهای،مدینه کوفه و بصره (که دارای مصحف مخصوص به خود بودند) ذکر شده است.۶- در جزء دوم باب چهارم: پیرامون مصحف عبد ا. . بن مسعود سخن گفته است و در ابتدا چند روایت را نقل می کند که در مصحف عبد ا. . بن مسعود بعضی از کلمات با مصحف عثمان تفاوت دارد مانند آیه ۴۰سوره نساء که می گوید (ان الله لا یظلم مثقال نملة) در صورتیکه در مصحف اصلی ذرة می باشد.۷- در همین جزء و باب: پس از ذکر روایاتی که دلالت بر اختلاف کلمات می کنند یک روایت مفصل و بسیار طولانی را نقل می کند که در آن اختلاف کلمات در نوشتن را در مصحف عبدالله بن مسعود و دیگر مصاحف به ترتیب از ابتدای قرآن تا پایان، (مثلا فلان کلمه با الف نوشته می شود یا بدون الف) ذکر شده است۸- در جزء پنجم: پیرامون مبادله کردن مصاحف و یا گذاشتن مصحف بر روی زمین (اقدام نمودن به آن) چند روایت نقل نموده که از آنها احترام نمودن به مصحف استفاده می شود۹- در جزء چهارم: مساله اخذ اجرت و دستمزد بر نوشتن مصحف را با چند روایت ذکر نموده که جواز اخذ اجرة را بیان نموده است
نسخه شناسی
...