کایه

کایَه ( تلفظ: kāya ) نوعی مقنعه یا کلاه بچه گانه است که از گذشته در مناطق جنوبی کشور، از جنوب فارس تا هرمزگان، به عنوان پوششی برای سر و گردن نوزادان تا ۲ الی ۳ سالگی استفاده می شود. کایه ها انواع مختلفی دارند.
کایه چلائی ( ( kāya - e čelǎɔi ) معمولاً با پارچه سفید رنگ و از جنس مَلمَل و پارچه های نرم دیگر ساخته می شد. کایه هایی از این دست، بدون تزئین؛ یا صرفاً با تزییناتی از کُرک؛ که نرم بوده و پوست حساس نوزاد را اذیت نکند، و در پشت سر آن، بندهایی جهت سفت کردن مقنعه تعبیه می گردید.
کایَه رنگ ( kăya - e rang ) که خود انواع مختلفی داشته، با پارچه های رنگی ساخته می شد و تا روی سینه کودک را می پوشاند. در اطراف صورت و حاشیه پایین کایه، با نوارهای تزیینی که به آشورمه ( āšorma ) و میّراق ( meyyarāk ) موسوم بودند، تزیین می شدند؛ و بعضاً پولک دوزی و تکه پارچه های رنگی را در کنار تزئینات دیگر به کار می بردند.
کایَه سائَبونی ( kāya - e sāɔabuni ) ( به معنی سایبانی ) از انواع دیگر این نوع مقنعه است که بر روی آن با کرک، کاموا و نخ های ابریشمی اشکال مختلفی هم چون گل و مرغ کار می شد. [ ۱]
فیلم مستند ۱۵ دقیقه ای «کایه» به کارگردانی کیوان محسنی، مراحل دوخته شدن کایه را به تصویر می کشد. محسنی در این فیلم از مادربزرگ و پدربزرگ اش بازی گرفته و زندگی روزمرهٔ آنان را نیز از خلال مراحل دوخت کایه به تصویر کشیده است. [ ۲] [ ۳] فیلم مستند «کایه» برای نخستین بار در نهمین جشنواره فیلم کوتاه کل[ ۴] به نمایش درآمد و تقریباً همه جایزه های مهم به خود اختصاص داد. این مستند سپس در بخش شُرت فیلم کرنر جشنواره فیلم کن، جشنواره رُما سینما داک ایتالیا، جشنواره دو پائو DO PÃO پرتغال، جشنواره بین المللی مینه مینی آمریکا، جشنواره فیلم کوتاه تهران و . . . به نمایش درآمد. [ ۵]