کاشت بافت گیاهی

کاشت بافت گیاهی به دسته ای از شیوه های نگهداری یا پرورش یاخته ها، بافت ها یا اندام های گیاهی گفته می شود که با هدف تولید و پرورش گیاه با اهداف پژوهشی یا تجاری و در شرایط کاملاً گندزدایی شده و بر یک بستر کاشت با ترکیب شناخته شده ای از مواد مغذی انجام می شود. از این روش به گستردگی برای تولید مثل رویشی یک گیاه به کار می رود که با نام ریزازدیادی نیز شناخته می شود. شیوه هایِ مختلفِ کاشت بافت گیاهی می تواند مزایای خاصی نسبت به شیوه های ازدیاد سنتی داشته باشد. برای نمونه:
• گیاهان ازدیادشده رونوشت دقیق همان گیاه مادری است که به طور مشخص گل یا میوه بیشتری تولید یا ویژگی های مطلوبی که ما به دنبال آن هستیم را داراست.
• تولید گیاهان بالغ بسیار سریع انجام می شود.
• می توان تعداد بسیار بالایی از گیاه را بدون بذر یا وجود زنبورهای لازم برای گرده افشانی تولید کرد.
• بازسازی گیاهان یا دوباره زنده کردن گیاهانی که منقرض یا کمیاب شده اند از یاخته های گیاهی که اصلاح ژنتیکی شده باشند ممکن می شود.
• تولید گیاهان در ظروف گندزدایی شده که احتمال ابتلای آنها را به بیماری، آفات گیاهی و عوامل بیماری زا به حداقل می رساند.
• تولید گیاهان از بذرهایی که بدون شیوه کاشت بافت گیاهی، احتمال جوانه زنی و رشدشان بسیار کم است. برای نمونه: ثعلبیان ( ارکیده ) و گیاه پارچ.
• کاهش میزان استفاده از سموم شیمیایی.
• برای تمیز کردن گیاهان خاص از عفونت های ویروسی و سایر عفونت ها و تکثیر سریع این گیاهان به عنوان «موجودی پاک شده» برای باغداری و کشاورزی.
کشت بافت گیاهی بر این پایه استوار است که بسیاری از یاخته های گیاهی توانایی بازتولید گیاه را دارند که به آن توان سلولی گفته می شود. غالباً می توان برای تولید گیاه جدید در محیط کشت تک یاخته های گیاهان، یاخته های گیاهی بدون دیواره یاخته ( پروتوپلاست ) ، تکه های برگ، ساقه یا ریشه گیاه را به کار برد تا گیاه جدیدی را بر بستر کشتی که دارای مواد مغذی و هورمون های گیاهی مورد نیاز است بازآفرید.
آماده سازی بافت گیاهی برای کشت بافت در شرایط گندزدایی شده در محیطی که به فیلتر هپا مجهز است شده انجام می شود. بافت در ظروف استریل مانند پتری دیش یا فلاسک در یک اتاق رشد با درجه حرارت و شدت نور کنترل شده رشد می کند. سطح خارجی ( و گاهی سطح داخلی ) اجزاء زنده گیاهی به طور طبیعی آلوده به ریزاندامگان است؛ بنابراین قبل از گرفتن نمونه های مناسب سطح آنها در محلول های شیمیایی ( معمولاً الکل و سدیم یا کلسیم هیپوکلریت ) استریل می شوند. ریزنمونه های گندزدایی شده معمولاً روی سطح یک محیط کشت جامد گندزدایی شده قرار می گیرند. گاهی نیز مستقیماً در یک محیط مایع استریل قرار می گیرند.