کاریان

کاریان (جویم). کاریان، روستایی در دهستان کاریان بخش هرم شهرستان جویم در استان فارس ایران است. این روستا، مرکز دهستان کاریان است. [ ۱]
گذران زندگی مردم از طریق کشاورزی، دامداری و کار در کشورهای عربی دامنه شاخاب پارس فراهم می شود. محصولات کشاورزی عمدتاً شامل مرکبات، تمرات نخل، گندم، جو، کنجد، ذرت و پنبه می باشد. باغهای مرکبات کاریان نظیر لیمو ترش، لیمو شیرین و پرتقال در سطح شهرستان جویم معروف است.
آبیاری باغات و مزارع در قدیم توسط چاه های دورشته قنات وبرکه بندهای اطراف روستامانند برکه بند و رشته قنات جلال آباد معروف به شیخی، برکه بند و رشته قنات فاریاب معروف به خانی، رشته قنوات میری، کریم آباد، گُرونی، نجم الدینی، دِل تاوه، هرمز جان پایین، این رشته قنات آسیاب آبی را واقع در محل سنگ شکن فعلی می چرخانده است، هرمزجان بالا و پِدِگویه انجام می گرفته است، که در حال حاضر بعلت خشک شدن رشته قنوات، آبیاری به صورت برداشت آب از چاه به روش های صنعتی می باشد.
مهندسی ومعماری این قناتها واقعاً شگفت آور است به عنوان مثال در طول رودخانة گَپ ( بزرگ ) ۷۲ قنات سرپوشیده قرار داردو طراحی این قنوات به گونه ایست که آبهای زیرزمینیِ منطقه ای به وسعت تقریبی دوازده میلیون متر مربع از لابلای شبکه های دقیق زیرزمینی در نهایت به برکه بند خانی می رسیده و جهت آبیاری استفاده می شده است. دامداری در این دیار به صورت سنتی است ودشتهای حومة کاریان نظیر دشت گبر، دشت هَشُم، دشت لاغر، کفة ( صحرای وسیع ) هرم - کاریان و دامنة شمالی گردنة میرشکاری جایگاه این دامهاست.
آثار باستانی در کاریان با توجه به توضیحات بالا به وفور یافت می شود که ازبین آن ها می توان به امامزاده شاه حاجت، آرامگاه میر ابوشهداء، مقبره چهل دختر، قلعه گلی، قلعه شاه نشین، دره کافران، عمارت سردرب، دهلوهای سنگی دوره گبر و سرانجام ویرانه های آتشکده آذرفرنبغ ( آتشکده روحانیان ) [ ۲] [ ۳] اشاره کرد.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت این روستا برابر با ۲٬۹۱۹ نفر ( ۷۴۹ خانوار ) بوده است. [ ۴]

روستایی قدیمی در بخش جُوَیْم در شهرستان لار استان فارس که آتشکده ای در آن قرار داشت که گویا فَرَنْبَغ همان آتشکدۀ آذرفَرَنْبَغ بوده است. از آتشکدۀ کاریان با نام بارنَوا نیز در اسناد پهلوی یاد شده است. آنچه در ویرانه های کاریان دیده می شود صرفاً با استناد به متون پهلوی، آتشکدۀ کاریان پنداشته می شود و اسنادی باستان شناختی از آن به دست نیامده است. مقدسی، کاریان را شهری کوچک دانسته است که نزد زردشتیان حرمتی عظیم داشت. به گفتۀ ابن فقیه در حملۀ اعراب، ایرانیان از بیم خاموشی آتش مقدس، بخشی از آتش کاریان را برگرفتند و به آتشکده ای در فسا بردند. نیز ← آتشکدۀ آذرفرنبغ