کارلیایی ها

کارلیایی ها ( کارلیایی: karjalaižet, karjalazet, karjalaiset، فنلاندی: karjalaisetشناسه: fin ارتقا یافته به شناسه: fi ، سوئدی: kareler, karelare، روسی: Карелы ) یک گروه قومی بومی شمال اروپا و منطقه تاریخی کارلیا هستند که امروزه میان فنلاند و روسیه تقسیم شده است. کارلیایی هایی که در کارلیای روسیه زندگی می کنند یک گروه قومی متمایز به شمار می روند که با کارلیایی های فنلاندی که زیرمجموعه فنلاندی ها هستند، مرتبطتند. این تمایز در طول تاریخ از آنجا بود که سوئد و ولیکی نووگورود بر سر کارلیا درگیر شدند و این سرزمین سرانجام بین آن ها تقسیم شده است و در نتیجه کارلیایی ها تحت حوزه های مختلف فرهنگی قرار گرفتند.
بیشتر کارلیایی ها در روسیه در جمهوری کارلیا می زیند و در آنجا و در سایر مناطق مجاور شمال غربی کشور گروه قومی معینی هستند. زبان آن ها به طور سنتی زبان کارلیایی بوده و پیرو کلیسای ارتدکس شرقی هستند. درون بوم های کارلیایی قابل توجهی در ابلاست های تور و نووگورود یافت می شود که در نتیجه مهاجرت های کارلیایی ها پس از جنگ ۱۶۵۸ - ۱۶۵۶ روسیه و فنلاند پدید آمده اند.
بیشتر کارلیایی ها در فنلاند در منطقه های کارلیای شمالی و جنوبی زندگی می کنند. از آنجا که فنلاند در جنگ جهانی دوم وادار شد بخش هایی از کارلیا را به اتحاد جماهیر شوروی واگذار کند، کارلیایی های فنلاندی مناطق تخلیه شده نیز در سایر نقاط فنلاند ساکن شدند. آن ها به طور سنتی به کارلیایی صحبت می کنند. با این حال به دلیل اینکه تا همین اواخر دولت فنلاند کارلیایی را به عنوان زبانی مجزا به رسمیت نمی شناخت، بیشتر کارلیایی ها چاره ای جز یادگیری فنلاندی نداشتند و اکنون بیشتر به گویش کارلیایی فنلاندی سخن می کنند.
زبان کارلیایی بسیار با زبان فنلاندی مرتبط است. این زبان دارای سه گویش است:[ ۱۰] [ ۱۱]
• کارلیایی شمالی
• کارلیایی جنوبی
• کارلیایی تور
بیشتر کارلیایی های روسیه پیور کلیسای ارتدکس شرقی آیین مسیحیت هستند. در برابر بیشتر کارلیایی های فنلاند از شاخه لوتریانیسم مسیحیت پیروی می کنند. [ ۱۲] شمن باوری نیز هنوز هم در میان برخی از کارلیایی ها رایج است. کارلیایی های ارتدکس بسیاری از باورهای عامیانه خویش را در مسیحیت گنجانده اند. داستان های محلی کارلیایی، همراه با برخی از داستان های فنلاندی، کالوالا را شکل داده اند.