کابل

[ویکی شیعه] کابُل، بزرگترین شهر، پایتخت و مرکز اقتصادی و فرهنگی افغانستان و مرکز ولایت (استان) کابل است. تا قرن ۱۹ میلادی، تاجیک ها، پشتون ها، هزاره ها و قزلباش ها در کابل زندگی می کردند که از این میان پشتون ها و قزلباش ها نقش پررنگ تری در این شهر داشتند. پس از دوره عبدالرحمان خان و حبیب الله خان، بسیاری از هزاره ها به کابل مهاجرت کردند و امروز نزدیک به یک چهارم مردم کابل، هزاره هستند.
منابع مختلف، شمار شیعیان کابل را تا نصف جمعیت آن تخمین زده اند. چنداول، مرادخانی، وزیرآباد، قلعه فتح الله، خیرخانه، کارته سخی، افشار، دشت برچی، تیمنی، و قلعه شهاده از مناطق شیعه نشین کابل هستند. زبان اغلب ساکنان آن فارسی است و حتی پشتون های کابل هم به فارسی دری سخن می گویند.
بر اساس آخرین تخمین های رسمی، جمعیت شهر کابل بیش از سه و نیم میلیون نفر است.

کابُل، پایتخت افغانستان مطابق تخمین سال ۲۰۲۰ دارای جمعیتی حدود ۴٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر[ ۲] و مساحتی حدود ۱٬۰۲۳ کیلومتر مربع است که در ولایت کابل واقع شده است. مرکز این شهر، شامل بافت کهنه و قدیمی آن است که مناطق پل خشتی، خوابگاه، کاه فروشی، مرادخانی، ده افغانان، چنداول، شوربازار، سراجی، زاناخان و باغ علیمردان را در بر می گیرد. [ ۳] کابل همراه با دیگر توابع ( ولسوالی ها ) ، جمعیتی بالغ بر ۴٬۳۷۲٬۹۷۷ میلیون نفر و مساحتی در حدود ۴۲۵ کیلومتر مربع دارد و در آن از همهٔ قومیت های اصلی افغانستان زندگی می کنند. براساس شواهد رشد شهرنشینی حکایت از مهاجرت گسترده از سایر نقاط افغانستان به این شهر دارد. بر این اساس کابل نود و چهارمین کلان شهر جهان[ ۴] و در ردهٔ پنجمین شهر جهان از نظر سرعت رشد جمعیت قرار دارد.
کابل مرکز اداری و سیاسی افغانستان است و در ۱٬۷۹۱ متری بالای سطح دریا در دره ای دراز و باریک میان کوه های هندوکش را شکافته و در درازای دریای کابل امتداد یافته است. این شهر همراه با قندهار، هرات و مزار شریف توسط بزرگراه های حلقوی که در سرتاسر کشور امتداد یافته اند وصل شده است. کابل همچنین مسیر اصلی شاهراه جلال آباد که به سوی پیشاور پاکستان می رود است.
محصولات اصلی کابل شامل میوهٔ تازه و خشک، قالیچهٔ افغانی، چرم و محصولات پوست گوسفند، لباس ها و اسباب محلی و نسخه های محصولات باستانی است. جنگ های ۱۹۷۸–۲۰۰۱ این صنعت را مختل کرد و به اقتصاد صدمهٔ بسیاری وارد کرد. [ ۵]
شهر کابل قدمتی 5 هزار ساله دارد؛ پادشاهان بسیاری سال ها روی شهر به خاطر موقعیت استراتژیکی آن که در طول مسیرهای جنوب و مرکز آسیا قرار گرفته جنگ می کردند. [ ۶] کابل در طول تاریخ توسط امپراتوری های بزرگ زمان خودش حکومت می شده است. در حدود ۵ سده پیش از میلاد مسیح توسط هخامنشیان و پسانترها توسط سلوکیان، پادشاهی موریا، کوشانیان، ساسانیان، سلسلهٔ مغولان، صفویان، غزنویان و غوریان اداره و کنترل می شده است. از سال ۱۵۰۴ تا ۱۵۲۶ میلادی، کابل به عنوان مرکز رسمی بابر، سازندهٔ امپراتوری مغولان هندوستان بود. پس از آن تا سال ۱۷۳۸م زیر سلطنت دهلی بود، که نادرشاه و نیروهای افشاریان به گورکانیان حمله کردند. [ ۷] پس از مرگ نادرشاه در ۱۷۴۷، شهر به دست احمدشاه درانی افتاد که بسیار سریع آن را در کشور تازه تأسیس افغانستان اضافه کرد. [ ۸] در ۱۷۷۶، تیمورشاه درانی کابل را به پایتخت افغانستان مبدل ساخت.

کابُل
مسجد حاجی عبدالرحمان، مسجد حاجی عبدالرحمان، مسجد حاجی عبدالرحمان، مسجد حاجی عبدالرحمان، پایتخت و بزرگ ترین شهر افغانستان، کنار رود کابل، با ۲,۲۰۶,۳۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۳). مرکز مهم فرهنگی و اقتصادی است و پارچه، موادغذایی فرآوری شده، مواد شیمیایی، و کالاهای چوبی تولید می کند. نزدیکی کابل به گردنۀ خیبر بر اهمیت تجاری آن افزوده است. دانشگاه کابل (۱۹۳۲)، آرامگاه بابُر، و کاخ دارالامان از مهم ترین بناهای تاریخی این شهر به شمار می روند. قدمت کابل به ۳۵۰۰ سال پیش می رسد. در آثار بطلمیوس از این شهر با نام «قابوره» و «اورتوسپاته» یاد شده است. در شاهنامۀ فردوسی نیز مکرراً از کابل و کابلستان نام برده شده است. کابل در طول تاریخ خود بارها مورد حمله واقع شده است. عبدالرحمان بن اسمره در زمان معاویه سیستان را فتح کرد و تا کابل پیش رفت. اما پس از رفتن عبدالرحمان، شاه کابل مسلمانان را از آن سرزمین بیرون راند. در زمان هارون الرشید نیز مسلمانان به دره رود کابل آمدند؛ سرانجام در عهد مأمون کابل دین اسلام را پذیرفت، اما این پذیرش جنبۀ صوری داشت و تا زمان تسلط صفاریان بر این منطقه تا ۲۵۷ق اسلام نفوذ چندانی در آن جا نداشت. پس از صفاریان، غزنویان به شهر مسلط شدند. پس از آن از شهرت و اهمیت کابل کاسته شد تا در ۹۱۰ق، بابُر این شهر را اشغال کرد و در آبادانی آن کوشید. در ۱۱۵۷ق، نادرشاه کابل را فتح کرد و در آن جا سکه زد. بعد از مرگ نادرشاه در ۱۱۶۰ق، احمدشاه دُرّانی کابل را اشغال کرد؛ در زمان حکومت تیمورشاه درانی کابل به جای قندهار پایتخت شد (۱۱۹۵ق) و تا به امروز این موقعیت را حفظ کرده است. شهر کابل در ۱۸۳۹ و ۱۸۷۹ در اشغال بریتانیا و از ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ تحت کنترل اتحاد شوروی بود. در ۱۹۹۲ دولت نجیب الله خان، که از سوی شوروی حمایت می شد، سقوط کرد و احزاب مجاهدین وارد شهر شدند و دولت اسلامی افغانستان را تأسیس کردند. براثر درگیری های جدی بین احزاب مختلف کابل به شدت ویران شد. این درگیری ها تا سپتامبر ۱۹۹۶ که شهر به دست طالبان افتاد، ادامه داشت. دولت طالبان برای مرمت و بازسازی شهر تلاش زیادی نکرد. سرانجام درپی حادثۀ تروریستی ۱۱ سپتامبر، امریکا در اکتبر ۲۰۰۱ به افغانستان حمله کرد و با شکست طالبان شهر کابل از اشغال آنان خارج شد.

کابل (مقیاس). کابْل (مقیاس)(cable)
یکای طول، و واحد اندازه گیری عمق. در کشتی ها کاربرد دارد و دراصل طول کابل لنگر یا ۱۲۰ بَغَل، برابر با ۲۱۹ متر یا۷۲۰ فوت، بود. اکنون یک کابل برابر۱۰/۱ مایل دریایی،۱۸۵.۳ متر یا ۶۰۸ فوت، است.