ک

/kAf/

معنی انگلیسی:
kaf (the 25th letter of the persian alphabet), little, like, as

لغت نامه دهخدا

ک. ( حرف ) حرف بیست و پنجم از الفبای فارسی و بیست و دوم از حروف هجای عرب و یازدهم از حروف ابجد و نام آن کاف است. و در حساب جُمَّل آن را بیست گیرند و برای تشخیص از کاف پارسی یا «گ » آن را کاف تازی و کاف عربی گویند، و آن از حروف مصمته و مائیه و هم از حروف مکسور است ، و علامت خاصه است برای «کالسّابق » یعنی حکم آیه یا کلمه ای از قرآن که علامت «ک » بالای آن نهاده باشد بهنگام وقف و وصل در حکم آیه یا کلمه سابق است.
ابدالها:
>در فارسی گاه بدل ِ «ب » آید:
کرغست = برغست.
کوف = بوف.
ترنج = برنج.
> و گاه به «پ » بدل شود:
کرنج = پرنج.
> و گاه بدل به «ج » گردد:
کفک = کفج.
> و در تعریب نیز گاهی بدل به «ج » گردد:
زاک ( زاگ ) = زاج.
اوزکند ( اوزگند ) = اوزجند.
کبک = قبج.
پیک = فیج.
> و گاه در فارسی به «چ » بدل شود:
پوک = پوچ.
کرک = کرچ.
کمچه = چمچه.
کلباسه = چلپاسه.
انچوکک = انچوچک.
> و گاه بدل ِ «خ » آید:
نارکوک = نارخوک.
کمان = خمان.
کم = خم.
کرنا = خرنا.
کوسه = خوسه. ( در کوسه گلین و رکوب کوسج و خوسه )
شاماکچه = شاماخچه.
> و در تعریف نیزبدل ِ «خ » آید:
کنده = خندق.
کسری = خسرو.
> و گاه در فارسی بدل به «ز» شود:
مکیدن = مزیدن.
کن = زن. ( برابر مرد ).
> و گاه بدل به «ش » گردد:
کولا =شولا.
کالی پوش ( گالی پوش ) = شالی پوش.
> و در تعریب نیز گاه بدل به «ش » شود:
پَرَک = افراشه. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).
> و گاه در فارسی به «غ » بدل شود:
شکا = شغا.
زاک = زاغ.
چکندر ( چگندر ) = چغندر.
چکوک ( چگوگ ) = چغوک.
>و گاه به «ف » بدل گردد:
کون = فون. ( در لهجه های فارسی ).
> در تعریب گاه بدل ِ «ق » آید:
تریاک = تریاق.
کبک = قبج.
کاشان =قاسان.
کرته = قرطه :
تن همان خاک گران و سیه است ارچند
شاره و ابفت کنی قرطه و شلوارش.
ناصرخسرو.
> و در تعریب گاه بدل ِ «گ ِ» آید:
کنز = گنج.
کزر = گزر.
> و گاه در آخر کلمات فارسی بدل «هاء وقف » آید:
ببک = ببه. ( مردم چشم ).
تک = ته.
چنبرک = چنبره.
چوبک = چوبه.
جوجک = جوجه.
کارنامک =کارنامه.
نامک = نامه.
> و گاه بدل ِ «ی » آید:
شدکار = شدیار.
> حرف «ک » در عربی گاهی به «تاء» بدل گردد:بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

بصورت پسوند باخر اسم یا صفتی که بجای اسم نشیند ملحق گردد و آن بمعناهای ذیل آید : ۱ - تصغیر کوچکی : ( از حال نباتی برسیدم بستوری یک چند همی بودم چون مرغک بی پر ) ( ناصر خسرو ) ۲ - تحبیب دلسوزی و ترحم : ( پس از گریه مرد پراکنده روز بدو گفت کای مامک دلفروز ) ( گلستان ) ۳ - لطافت ظرافت : ( تاتو نیایی ننمایند هیچ دختر کان رویکها از حجاب ) . ( ناصر خسرو ) ۴ - تحقیر توهین : ( چون زبون کرد آن جهودک جمله را فتنهای انگیخت از مکر ودها ) . ( مثنوی ) ۵ - تقلیل اندکی : ( او را چیزکی دادندی و تیمار کی داشتندی ) . ( مرغ که آبکی خورد سر سوی آسمان کند گویی اشارتیست این بهر دعای شاه را ) . ( خاقانی ) ۶ - کوتاهی : ( گر من شبکی زان تو باشم چه شود ? خاری ز گلستان تو باشم چه شود ? ) ( سعدی ) ۷ - اسم آلت سازد : غلطک ( غلتک ) . ۸ - نسبت و تشبیه : پشتک دستک ناخنک . ۹ - اسم صوت سازد : بد بدک سوتک غرغرک فشک ( فشنگ ) . ۱٠ - از صفت اسم سازد : زردک سرخک کالک گرمک . ۱۱ - از فعل اسم سازد : بندک کندک ( خندق ) . ۱۲ - افاد. مکان و جایگاه کند : انجیرک ( دهی در کرمانشاه ) بادامک ( دهی در قزوین و جاهای دیگر ) بیدک ( نام چند آبادی از جمله در فارس و دماوند ) . ۱۳ - معنی همچون و سان و گونه مانند آن دهد : ( دوش متواریک بوقت سحر اندر آمد بخیمه آن دلبر ) . ( فرخی ) ( یعنی : متواری گونه چون متواری ) . ۱۴ - گاه افاد. معرفه کند ( بجای الف و لام در عربی ) : ( مردک آمد شما نبودید ) . [ دخترک نزدیک بود بحوض بیفتد ] .
حرف بیست و پنجم از الفبای فارسی یکی از حروف هجا است

فرهنگ معین

(حر. ) بیست وپنجمین حرف از الفبای فارسی برابر با عدد ۲٠ در حساب ابجد.

فرهنگ عمید

نام واج «ک».
بیست وپنجمین حرف الفبای فارسی، کاف. &delta، در حساب ابجد: «۲۰».

واژه نامه بختیاریکا

از پسوندهای صفت فاعلی بجا مانده از زبان پهلوی که در کلماتی مانند آرک برک یعنی بیار و ببر دیده میشود.
( کُ ) کدام

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی کَـ: مثل - مانندِ
معنی ذَانِکَ: با تو هستم این دو (پسوند "کَ" برای جلب توجه شنونده به کار رفته است و ذان تثنیه "ذا" ست که اسم اشاره به معنی این می باشد )
تکرار در قرآن: ۱۴۷۸(بار)

دانشنامه عمومی

ک حرف بیست و پنجم در الفبای فارسی، ( به شکل ک ) حرف بیست ودوم در الفبای عربی و یازدهمین حرف از حروف الفبای عبری ( کاف כ ) است. نام این حرف «کاف» است.
این حرف در فارسی پسوند تصغیر نیز هست که به صورت «ـَ ک» به پایان واژه ها می چسبد.
• الفبای عبری
• الفبای فارسی
• الفبای فنیقی
• حروف عربی
• همه مقاله های خرد
• مقاله های خرد زبان شناختی
عکس ک
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

دانشنامه آزاد فارسی

بیست وپنجمین حرف از الفبای فارسی و حرف بیست ودوم از حروف الفبای عربی و یازدهمین حرف ابجد که در حساب جمل نمایندۀ عدد بیست محسوب می شود. در عبری kâp و در یونانی kâppa است. حرف «ک»، از نظر آوایی، نمایندۀ صامتِ کامی ـ انفجاری بی واک است. آن را «کِ= ke» و «کاف= kâf» و کاف عربی یا تازی می نامند. حرف «ک» به عنوان پسوند صرفی و اشتقاقی به کلمات مختلف اضافه می شود و مفهوم جدیدی به آن می دهد و در چنین موارد، حرکت قبل از آن، فتحه است. مهم ترین آن ها عبارت اند از: ۱. برای تحبیب، که به اسم اضافه می شود و مفهوم دوست داشتنی را دربر دارد، مثلِ طفلک، مرغک؛ ۲. برای تحقیر، مثلِ گروهک، مردک؛ ۳. برای تشبیه، مثلِ عقربک، پستانک؛ ۴. برای تصغیر، مثلِ شلوارک، شهرک؛ ۵. برای ساختن اسم از بن فعل، مثلِ روروک، سُرسُرک؛ ۶. برای ساختن قید تقلیل، مثلِ بهترک، بیشترک، دیرترک؛ ۷. برای ساختن اسم از صفت، مثلِ زردک، سرخک، سفیدک. در فارسی کهن، حرف «ک» به جایِ حرف ربط وابستگی «که» در نظم و نثر، کاربرد داشته است، مثلِ آنک به جای آنکه، زیراک به جای زیراکه، چنانک به جای چنانکه.

پیشنهاد کاربران

بررسیِ واژگانِ " کَتامَ، کَتام، کَدام، کُدام، کَتارَ ، کَتار، کَدار، اَتارَ، اَتار، اَدار، اَداری که، کَدار - ایز ( - ایو ) " و پیشنهادِ واژه " اَتام/اَدام" و " اَتامی/اَدامی که" :
1 - واژگانِ " کَتامَ، کَتام، کَدام، کُدام" :
...
[مشاهده متن کامل]

ما در زبانِ اوستایی واژه یِ " کَتامَ :katāma " را به چمِ " کُدام ( از چندتا ) ، چه کسی ( از چندتا ) " داشته ایم که از تکواژهایِ زیر ساخته شده است:
1. 1 - " کَ / که : ka " : " کَ/که " در زبانِ اوستایی به چمِ " چه، چی، چه کسی" بوده است؛ این واژه ریشه ی بسیاری از واژگانِ پارسی است که از آنها می توان" چی: čē " ، " چه : ča " ، " کی: ki "، " کو: ku" را برشمرد.
2. 1 - " تامَ : tāma " : این واژه خود با پسوندِ اوستایی " تمَ : təma " و با پسوندِ " توم: tum /دوم:dum" در زبانِ پارسیِ میانه همپیوند و همریشه است که واژگانِ نامبرده همگی به چمِ " - تَرین " هستند و همان کارایی را دارند که پسوندِ " - تَرین" در پارسی دارد. چنانکه می دانید، پسوندِ " - ترین" ، بمانند پسوندِ " تم/توم/دوم"، محمولی چند موضعی ( دو یا بیشتر ) را بازنمایی می کند. ( پسوندِ " توم/دوم" به ریختِ " تُم/دُم" در پارسیِ نوین آمدنی هست. )
" کَتامَ" ( اوستایی ) در زبانِ پارسیِ میانه به ریخت " کَتام: katām / کَدام : kadām " و در پارسیِ نوین به ریختِ " کُدام : kudam " آمده است.
2 - واژگانِ " اَتارَ، اَتار، اَدار، اَداری که " :
در زبانِ اوستایی " اَتارَ :atāra " به چمِ " آنی از دوتا، یکی از این دو ، آنی از این دو، یکی از دو تا " بوده است؛ واژه یِ " اَتارَ " از تکواژهایِ زیر ساخته شده است:
1. 2 - " اَ :a " : " اَ " در نقشِ " فَرنامها ( =ضمیرها ) : Pronomen " در زبانِ اوستایی بکار می رفته و به زبانِ پارسیِ میانه به چمِ " این، آن، اوی ( =او ) ، آنِ اوی، آنِ خویش، اوشان ( =ایشان ) ، آنِ اوشان ( = آنِ ایشان ) ، آنِ اَماک ( = آنِ ما ) " آمده است ( در واژگانِ این پیام، پیشوندِ " اَ:a" به چمِ " این، آن" است ) . در برابرِ فرنامِ " اَ:a" در زبانِ اوستایی" اَوَ:ava" را داریم ( برای نمونه ن. ک یَشت اوستا Yt. 1. 16 ) .
2. 2 - " تارَ : tāra " : این واژه با واژگانِ " tarə̄ " ( اوستاییِ کهن ) ، " tarō ، tarə " ( اوستاییِ جوان ) ، " tarah " ( پارسیِ باستان ) و " - تَر:tar - " در زبانِ پارسیِ میانه - نوین همپیوند و همریشه است و چنانکه می دانید پسوندِ " - تَر " در زبانِ پارسی محمولی دو موضعی را بازنمایی می کند ( برای آگاهیِ بیشتر "نکته ی3 " را در زیر بخوانید ) .
واژه یِ اوستاییِ " اَتارَ " در زبانِ پارسیِ میانه به ریختِ " اَتار:atār / اَدار: aδār " آمده است.
در همین راستا، ما واژه یِ " aδār ē kē " را در زبانِ پارسیِ میانه به چمِ " آنی از دوتا که " داریم. واژه یِ " اَتار/ اَدار " در پارسیِ نوین به همین ریخت آمدنی است و واژه یِ " aδār ē kē " در پارسیِ نوین به ریختِ " اَداری که" آمدنی است.
نکته1: کارل زالمان گفته است که واژه یِ " یَتارو: yatārō " در یَشت اوستا ( Yt. 14. 44 ) ، به زبانِ پارسیِ میانه با " aδār ē kē " ( = اَداری که ) اوزوارده ( =توضیح داده ) می شود.
3 - واژگانِ " کَتارَ، کَتار، کَدار " :
ما در زبانِ اوستایی واژه یِ " کَتارَ : katāra " را به چمِ " کُدامیک ( از دوتا ) ، کُدام ( از این دو ) ، چه کسی ( از دو تا/از این دو ) " داریم که از تکواژهایِ زیر ساخته شده است:
1. 3 - " کَ / که : ka " : در بخشِ 1. 1 در بالا به آن پرداخته شد.
2. 3 - " تارَ : :tāra : در بخش 2. 2 در بالا به آن پرداخته شد.
واژه یِ اوستاییِ " کَتارَ: katāra " در زبانِ پارسیِ میانه به ریختِ " کَتار: katār / کَدار: kadār " آمده است. این واژه در زبانِ پارسیِ نوین به ریختهایِ " کَدار:kadār / کُدار: kudar" آمدنی است ( آنچنانکه " کَدام:kadām " به " کُدام: kudam " دگر شده است ) .
نکته 2 : در این راستا، گرنوت ویندفُر واژه یِ " کَدار - ایز ( - ایو ) : kadār - iz ( - ēw ) " در زبانِ پارسی میانه را به چمِ " هر کدام ( =which - ever ) " گرفته است؛ به سخنِ باریکتر: " هرکدام ( از دو تا/از این دو ) ".
. . . . . . . . . . . . . . . . .
پیشنهادِ واژه:
برپایه یِ بخشهایِ " 1" و " 2" در بالا، می توان بهمان گونه ای که ما واژه یِ " اَتار/اَدار" را داریم، واژه یِ " اَتام/اَدام" را به چمِ " آنی از چندتا ( دو یا بیشتر ) ، یکی از چندتا ( دو یا بیشتر ) " بسازیم و همچنین می توانیم بمانندِ " اَتاری/ اَداری که"واژه یِ " اَتامی/ اَدامی که" را به چمِ " آنی از چندتا ( دو یا بیشتر ) که" بسازیم. واژگانِ نامبرده یِ بالا بسیار می توانند در زبانِ پارسیِ نوین کارآمد باشند.
. . . . . . . . . . . . .
نکته 3: ( پیرامونِ پسوندِ " تَر" ) :
شاید دوستان بگویند که ما می توانیم " تَر، تَری" را برای همسنجیِ بیشتر از دو تا بکار ببریم و برای نمونه بگوییم:
a از b و c، کوچکتر است. ( =الف )
ولی باید بدانید که " کوچکتر بودن " در دانشِ مزداهی ( =ریاضی ) نیز محمولی دو موضعی است و گزاره یِ بالا خود از دو گزاره یِ اتمیِ زیر ساخته شده است:
a از b کوچکتر است؛ ( ب )
a از c کوچکتر است؛ ( پ )
که درپیِ همیوزشِ ( =ترکیبِ عطفیِ ) دو گزاره یِ ( ب ) و ( پ ) گزاره یِ ( الف ) بدست می آید.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پَسگشتها:
1 - ستونهایِ 422 تا 427 و ستونهایِ 433 و 434 از نبیگِ " فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن" ( کریستین بارتولومه )
( برایِ پیشوندِ " اَ: a " در بخش 1. 2 در بالا به ستونهای 1 تا 11 از پسگشتِ 1 بنگرید. )
2 - روبرگهایِ 271 ، 292 از نبیگِ " Grundriss der iranischen Philologie " ( بخش سوم. پارسیِ میانه از کارل زالمان )
3 - روبرگِ 59 از نبیگِ " فرهنگ واژه های اوستا"
4 - روبرگِ 210 از نبیگ " زبانهای ایرانی " ( گرنوت ویندفُر )
. . . . . . . . . . . . . . . .
فرتورِ نخست درباره ی واژگان " کَتامَ، کتام، کدام، کَتارَ ، کتار، کدار، کَدار - ایز ( - ایو ) " است؛
فرتورِ دوم درباره یِ واژگان " اَتارَ، اَتار، اَدار، اَداری که" است؛
فرتورِ سوم درباره یِ تکواژ " کَ/که:ka " در واژگانِ بالا است؛
فرتورِ چهارم درباره یِ پیشوندِ " اَ:a " در واژگانِ " اَتارَ، اَتار، اَدار " است.

کککک
درود
نویسه و واج [ک]:
این نویسه ( ریخت نوشتاری واج ) در زبان تازی نماینده تنها یک واج است ولی در زبان پارسی نماینده دو واج، واج ک را در واژگان [کاهو، کام، کوشا، کور، کلاه، شکوفه] بسنجید با واج ک در واژگان [ کلم، کبوتر، کینه، کمان، کیان، کبریت، کرمان، مردک، نزدیک]
...
[مشاهده متن کامل]

واج ک در واژگان دسته نخست، از برخورد بُنِ زبان به بخش پشتی و پسین کام ( نرم کام ) ساخته می شود ( واجگاه [ک] ) که در عربی هم واج ک تنها به همین گونه ساخته می گردد.
واج ک در واژگان دسته دوم، از برخورد میانه ی زبان با بخش پیشین کام ( سخت کام ) ساخته می شود. ( واجگاه گونه دیگر [ک] )
چون این واج در تازی نیست، وامواژه های پارسی که دارای گونه دوم ک یا حتا گونه نخست ک بوده اند هنگام درونشد به عربی، واج ک به ق دگردیس شده است مانند واژه های قرمز ( کرمِست ) ، قهرمان ( کهرمان ) ، زندیق ( زندیک ) ، طَبَق ( تَبَک که تاوه هم گفته می شود ) ، قوس و قوز ( کوژ ) ، اَبَرقو ( ابرکوه ) ، قالب ( کالب و کالبد ) ، قنات و خندق ( کنات و کندک از کندن ) و. . .
نویسه و واج [گ]: این واجِ بی کاربرد در تازی، در زبان پارسی، درست مانند واج ک به دو شیوه ساخته و واگویی می شود یعنی مانند واج ک، دارای دو واجگاه است، واجگاه گ در واژه های [گاری، گور، گربه، گوش، گزارش، نگار] نرم کام است و در برابر آنها، واژگانی مانند [گیاه، گرم، گریه، گمان، گیوه، گِرد، مرگ، برگ] هستند که واجگاه گ در آنها سخت کام است.
این دو واج گ نیز شوربختانه تنها با یک نویسه نوشته می شوند، واژه ی شوربختانه از برای این ست که همه این باره ها ( موارد ) که گفته شد هرآینه نارسایی و کمبود یک دبیره و خط را نشان می دهند.
برخی می گویند که دو واج یاد شده برای ک ( و همچنین گ ) ، دو واج نیستند بلکه واجگونه یکدیگر هستند، ولی باید گفت که اینگونه نیست، این دو روش ساخت و واگویی ناهمسان برای واجهای ک، به فرنود و دلیل ناهمسان بودن واجگاه آنهاست که آنها را دو واجِ جدا از هم می نهد ( و نیز دو واج گ ) ، در واقع ناهمسانی میان دو واج ک، بیشتر از ناهمسانی میان واجهای /ب، پ/ و یا /و، ف/ یا /ژ، ش/ است!

پسوندِ کوچکسازِ ( َ ک ) :
در رویه یِ 769 از نبیگِ " فرهنگِ واژه های اوستا" درباره یِ واژه یِ " درفشَکَ " به چمِ " درفشِ کوچک " آمده است که ( َ ک ) پسوندِ کوچکسازِ در زبان اوستایی و پارسی بوده است.
ک
جای خالی که بیشتر در کتاب های درسی از این معنی استفاده می کنند.
حرف کاف در فارسی بعنوان پسوند تصغیر و هم توهین و پسوند محبت کاربرد دارد مانند :شهرک ، مردک، دخترک. شهرک شهر کوچک ، مردک واژه توهین و دخترک یعنی دختر عزیز.
در عربی بعنوان پیشوند به معنای مثل، مانند و همانند کاربرد داردمثلا در کالشجر =مانند درخت معنی دارد .
در زبان بندری یعنی چه کسی ؟
به معنی مانند هست یا مثله
مانندِ، برای مثال کَالشَّجَر معنی می دهد مانند درخت

بپرس