چمستان

چَمِسْتان، که به زبان مازندرانی ( طبری ) و در گویش بومی و محلی چَماسِّن یا چَمِسْتون نامیده می شود[ نیازمند منبع] ، یکی از شهرهای استان مازندران است. این شهر مرکز بخش چمستان از شهرستان نور می باشد. مردم چمستان از قومیت طبری هستند[ ۲] و به زبان مازندرانی صحبت می کنند. [ ۳] جاده ای به شکل نیم دایره ( نعل ) چمستان را به نور و آمل وصل می کند. این شهر دارای شهرداری، بخشداری، دادگستری، سایر ادارات و دوایر دولتی، امکانات گازکشی، کتابخانه، عمومی، سینما، و کانون فرهنگی تربیتی است. [ ۴]
نام چمستانی در تاریخ خانی ( تألیف ۹۲۲ق ) به صورت چامستان ذکر شده است. نام چمستان در سفرنامه رابینو بصورت چماستان و در سفرنامه ملگنوف به صورت چمستان و چوماسان ثبت شده است. نام در اسناد داخلی به صورت چماستان و چماسان ثبت شده است. [ ۵] نام چمستان را برخی دگرگون شدهٔ چمنستان و برخی دگرگون شدهٔ چمازستان دانسته اند[ نیازمند منبع] . چماز نام نوعی سرخس است. [ ۶] در فرهنگ آبادی های ایران درمورد چمستان چنین آمده است: چمستان دهی از دهستان ناتل رستاق بخش نور شهرستان آمل می باشد. شهر چمستان مرکز دهستان ناتل رستاق می باشد. [ ۷]
استان مازندران پیش از اسلام تپورستان ( به پهلوی: ) نامیده می شد که برگرفته از نام قوم تپوری ( به یونانی: Τάπυροι ) می باشد که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمینشان طبرستان نامیده شد. [ ۸] [ ۹] [ ۱۰] به اعتقاد مورخان آماردها نخستین سکنه باستانی مازندران بودند و آماردها از آمل تا تنکابن و تپورها از آمل تا گرگان سکونت داشتند. [ ۱۱] در عصر هخامنشی در کرانه جنوبی دریای مازندران اقوام، تپوری، آمارد، آناریاکه و کادوسی سکونت داشتند. [ ۱۲] مورخان آماردها را به مردمان داهه و سکایی و پارسی پیوند داده اند. هرودوت از قبیله مارد ( mardes ) در کنار دائی ها ( daens ) ، دروپیک ها ( dropiques ) ، و ساگارتی ها ( sagarties ) به عنوان پارس های کوچنشین و صحراگرد یاد کرده است. [ ۱۳] پلینیوس مورخ یونانی محل آماردها را قسمت شرقی مارگانیا شناسایی کرده است. [ ۱۴] استرابون ( ۶۳ ق. م ) قوم آمارد را در کنار اقوام تپوری، کادوسی و کرتی به عنوان اقوام کوهستان نشین شمال کشور یاد می کند. استرابو می نویسد: تمام مناطق این کشور به استثنای بخشی به سمت شمال که کوهستانی و ناهموار و سرد است و محل زندگی کوهنشینانی به نام کادوسی ( Cadusii ) و آماردی ( Amardi ) و تپوری ( Tapyri ) و کرتی ( Cyrtii ) و سایر مردمان دیگراست، حاصلخیز است. [ ۱۵] به گفته واسیلی بارتلد تپوری ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق. م. آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تپوری ها اهدا شد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر در آن زمان از تپوری ها نام می برد. [ ۱۶] به گفته یحیی ذکا در «کاروند کسروی» آورده است: آماردان یا ماردان، در زمان لشکر کشی اسکندر مقدونی به ایران، این تیره در مازندران نشیمن می داشتند و آن هنگام هنوز قبایل تپوران به آنجا نیامده بودند. [ ۱۷] به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می زیستند و تپوری ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق. م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد. [ ۱۸] شهرهای آمل، چالوس، کلار، سعیدآباد و رویان جزئی از سرزمین قوم تپوری بودند. [ ۱۹]