چشم روشنی

[ویکی فقه] چشم روشنی (قرآن). بندگان خدا خواستار چشم روشنی هستند، همانطور که خداوند به حضرت یحیی علیه السلام چشم روشنی مریم علیهاالسّلام را داده بود.
بندگان خالص خدا خواستار سرور و روشنی چشم در پرتو اعطای همسر و فرزند به آنان از جانب خداوند هستند.«وعباد الرحمـن الذین...؛ (بندگان (خاص خداوند) رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبّر بر زمین راه می روند؛ و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام می گویند (و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند.)• والذین یقولون ربنا هب لنا من ازوجنا وذریـتنا قرة اعین واجعلنا للمتقین امامـا؛ (و کسانی که می گویند: «پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرارده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!»یازدهمین ویژگی این مؤ منان راستین آن است که توجه خاصی به تربیت فرزند و خانواده خویش دارند و برای خود در برابر آنها مسئولیت فوق العاده ای قائلند آنها پیوسته از درگاه خدا می خواهند و می گویند پروردگارا از همسران و فرزندان ما کسانی قرار ده که مایه روشنی چشم ما گردد! (و الذین یقولون ربنا هب لنا من ازواجنا و ذریاتنا قرة اعین ).بدیهی است منظور این نیست که تنها در گوشه ای بنشینند و دعا کنند بلکه دعا دلیل شوق و عشق درونیشان بر این امر است ، و رمز تلاش و کوشش.
زمینه چشم روشنی مریم
سخن گفتن عیسی علیه السّلام با مادر خود و تامین آب و غذا به صورت خارق العاده، زمینه چشم روشنی مریم علیهاالسّلام و رفع نگرانی او شده بود.«فنادها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریـا• وهزی الیک بجذع النخلة تسـقط علیک رطبـا جنیـا• فکلی واشربی وقری عینـا فاما ترین من البشر احدا فقولی انی نذرت للرحمـن صومـا فلن اکلم الیوم انسیـا.؛ (ناگهان از طرف پایین پایش او را صدا زد که: «غمگین مباش! پروردگارت زیر پای تو چشمه آبی (گوارا) قرار داده است! )•(و این تنه نخل را به طرف خود تکان ده، رطب تازه ای بر تو فرو می ریزد!)•((از این غذای لذیذ) بخور؛ و (از آن آب گوارا) بنوش؛ و چشمت را (به این مولود جدید) روشن دار! و هرگاه کسی از انسانها را دیدی، (با اشاره) بگو: من برای خداوند رحمان روزه ای نذر کرده ام؛ بنابراین امروز با هیچ انسانی هیچ سخن نمی گویم!» (و بدان که این نوزاد، خودش از تو دفاع خواهد کرد!)(بنا بر یک احتمال، ضمیر فاعلی «فناداها» به عیسی علیه السلامبرمی گردد.)
مایه چشم روشنی همسران پیامبر
با خبر شدن برخی همسران پیامبر از تصمیم آن حضرت برای رجوع به آنان مایه چشم روشنی ایشان گردیده بود.«ترجی من تشاء منهن وتـوی الیک من تشاء ومن ابتغیت ممن عزلت فلا جناح علیک ذلک ادنی ان تقر اعینهن...؛ (موعد هر یک از همسرانت را بخواهی می توانی به تأخیر اندازی، و هر کدام را بخواهی نزد خود جای دهی؛ و هرگاه بعضی از آنان را که برکنار ساخته ای بخواهی نزد خود جای دهی، گناهی بر تو نیست؛ این حکم الهی برای روشنی چشم آنان، و اینکه غمگین نباشند و به آنچه به آنان می دهی همگی راضی شوند نزدیکتر است؛ و خدا آنچه را در قلوب شماست می داند، و خداوند دانا و بردبار است از مصالح بندگان خود با خبر است، و در کیفر آنها عجله نمی کند»
مایه چشم روشنی موسی
...

در رسوم ایرانیان، دادنِ هدیه به نوعروس، یا به زائو، یا به خریدار خانۀ نو. چشم روشنیِ عروس را خویشان دو خانواده در روز پاتختی ارمغان می برند. برخی اقلامِ چشم روشنی عبارت بود از طاقۀ شال، پارچه، انگشتری شرف شمس، مهرۀ مار، خرمهره، چوب سواحل، سوزن غساله، جامُهری.