پیمان تریانون

پیمان تریانون ( به مجاری: Trianoni békeszerződés ) ( به فرانسوی: Traité de Trianon ) پیمان صلح بین قدرت های متفق و پادشاهی مجارستان در ۴ ژوئن ۱۹۲۰ در کاخی به همین نام در مجموعه کاخ های ورسای در پاریس بود که رسماً به جنگ جهانی اول بین متفقین و پادشاهی مجارستان پایان بخشید. این پیمان شرایط کشور مستقل مجارستان و مرزهای آن را پس از جنگ تعیین نمود. بر اساس این پیمان مجارستان حدود دو سوم از خاک و جمعیت خود را از دست داده و تبدیل به کشوری محصور در خشکی می شد. نیمهٔ مجارستان از اتریش - مجارستان شامل ۳۲۵٬۴۱۱ کیلومتر مربع بود که پس از پیمان تریانون ۲۸ درصد آن یعنی ۹۳٬۰۷۳ کیلومتر مربع برای مجارستان باقی ماند. اگرچه مناطقی که به کشورهای همسایه بخشیده شد شامل اکثریت غیرمجار بود، اما در آن نواحی ۳٬۳ میلیون مجار یا ۳۱ درصد جمعیت به اقلیت تغییر وضعیت پیدا کرد. کشورهای منتفع از واگذاری اراضی مجارستان شامل پادشاهی رومانی، اتریش، چکسلواکی و پادشاهی صرب ها، کروات ها و اسلوونیایی ها می شدند.
تلاش این پیمان بخشیدن خودمختاری به ملت ها و اعطای استقلال به غیر مجارها بود. این پیمان از طریق انجام مذاکرات حاصل نشد بلکه از طرف متفقین بر مجارستان تحمیل گردید و این کشور چاره ای جز پذیرش آن نداشت.
مرزهای تعیین شده در این پیمان به جز اصلاحات جزئی تغییری دیگری تا به امروز به خود ندیده است و مرزهای کنونی کشور مجارستان با همسایگان خود را نشان می دهد.
دلایلی بنیادین علاوه بر ترور فرانتس فردیناند و اختلافات ملی باعث بروز جنگ جهانی اول بود. یکی آنکه از نظر استراتژیک صربستان مانعی بین آلمان، اتریش - مجارستان، بلغارستان و عثمانی بر ضد ایجاد مسیری مداوم از نیروهای محور و مسیر زمینی محافظت شده برای توسعه اقتصادی بود. برای رسیدن به این مهم، ساخت راه آهن برلین–بغداد در ۱۹۰۳ آغاز شده و قرار بود برلین را به شهر عثمانی بغداد و پس از آن تا بندری در خلیج فارس متصل کند. با شکست صربستان این مانع بر طرف می شد. [ ۲] همچنین فیومه، مهم ترین بندر پادشاهی مجارستان و از مراکز مهم صنعتی و تجاری بود که با داشتن پالایشگاه سنگ نفت از اواخر قرن نوزدهم اهمیتی بسیار استراتژیک داشت. [ ۳] در طول جنگ جهانی اول، متفقین در پیمان لندن به صربستان قول مناطقی از جمله فیومه را داده بودند، با این وجود ایتالیایی ها نیز مدعی آن بودند. [ ۴] متفقین همچنین در پیمانی مخفیانه در ۱۹۱۶، در صورت اعلام جنگ پادشاهی رومانی علیه اتریش - مجارستان، مخفیانه وعده ترانسیلوانی و شرق مجارستان تا خط واشاروش نامنی - دبرتسن - چونگراد - تیسا را داده بودند. [ ۵] با شکست سریع رومانی به علت خروج روسیه از جنگ و امضای پیمان بخارست، رومانی از جنگ خارج شده بود ولی در پایان جنگ با حمله از شرق به مجارستان توانست پیمان ۱۹۱۶ بخارست را دوباره زنده و پیمان ۱۹۱۸ را منحل کند. [ ۶] به طور کلی سرزمین های متعلق به اتریش - مجارستان مورد ادعای چهار کشور همسایه: روسیه تزاری، [ ۷] صربستان، [ ۸] رومانی[ ۵] و ایتالیا[ ۹] بود. از بین کشورهای در حال جنگ رومانی و ایتالیا تا پایان جنگ موقعیت خود را با متفقین همساز کردند. [ ۱۰] [ ۱۱]