پیشوا

[ویکی فقه] پیشْوا، نام بخش و شهر مرکز آن در شهرستان ورامین استان تهران می باشد.
این بخش یکی از بخش های سه گانۀ شهرستان ورامین است و از دو دهستان به نام های بهنام سوختۀ جنوبی و عسگریه، و یک شهر به نام پیشوا و ۴۸ آبادی دارای سکنه تشکیل شده است. بخش پیشوا از شمال به شهرستان پاکدشت، از جنوب به بخش جوادآباد شهرستان ورامین، از غرب به بخش مرکزی شهرستان ورامین، و از شرق به شهرستان گرمسار محدود است. بنابر سرشماری ۱۳۷۵ش جمعیت این بخش بدون احتساب جمعیت شهر پیشوا ۵۷۵، ۲۹ تن بوده است. اقتصاد پیشوا برپایۀ کشاورزی استوار است و مهم ترین فرآورده های کشاورزی آن غلات، صیفی جات، گیاهان صنعتی و محصولات باغی است. آب کشاورزی بخش پیشوا از آب رودخانۀ جاجرود، آبهای حاصل از بارش های فصلی، قنات ها و چاه های عمیق و نیمه عمیق تأمین می شود؛ همچنین استفاده از فاضلاب زیرزمینی جنوب تهران از جمله طرح های تأمین منابع آب پیشوا در سال های اخیر بوده است. بخش پیشوا در دشت همواری جای دارد که در آن بجز چند تپه ماهور، بلندی دیگری دیده نمی شود و در واقع جلگۀ پیشوا حدفاصل میان جلگۀ ورامین و جلگۀ گرمسار است. اراضی جنوب شرقی و شرق ناحیۀ پیشوا به خصوص زمین های باغکوه به علت شوری غیرقابل کشت است. آب و هوای این بخش معتدل و خشک است و ۳ عامل جغرافیایی: دشت کویر، رشته کوه های البرز و بادهای مرطوب و باران زای غربی در ساخت کلی اقلیم آن نقش مؤثری دارد.
معرفی شهر پیشوا
این شهر که مرکز بخش پیشواست با ۷۴۸، ۲۹ تن جمعیت (۱۳۷۵ش) در °۵۱ و ´۴۱ طول شمالی و °۳۵ و ´۱۸ عرض شرقی در ارتفاع ۹۲۰ متری از سطح دریا جای دارد. شهر پیشوا درگذشته امام زاده جعفر خوانده می شد. سبب این نام گذاری وجود زیارتگاهی منسوب به جعفر بن موسی کاظم (علیهما السلام) در این محل است. پیشوا تا پیش از ۱۳۴۵ش روستایی از توابع ورامین به شمار می رفت، اما چون در سرشماری این سال جمعیت آن از مرز ۵ هزار تن گذشت، از نظر تقسیمات کشوری به شهر ارتقا یافت. این شهر شامل محله های پاچنار، شهیدگاه، بالاکوه، سناردک و قلعه کرد است.
پیشینۀ تاریخی
آثار به دست آمده از کاوش های باستان شناسی، دیرینگی سکنای انسان را در پیشوا به نیمۀ هزارۀ ۲ق م تا حدود سدۀ ۷ق م می رساند. این آثار متعلق به تمدن سفال خاکستری است که در گستره ای وسیع از فلات ایران یافت شده است. نتایج حاصله از کاوش های باستان شناسی این گونه می نماید که پس از آخرین خاک سپاری در گورستان باستانی یافت شده در پیشوا، صاحبان سفالینه های خاکستری رنگ به دلایلی ناشناخته به یکباره پیشوا را ترک کرده اند و این محوطه، برای مدت زمانی طولانی متروک مانده است. کهن ترین واقعه ای که در منابع تاریخی به این شهر نسبت داده شده است، به شهادت رسیدن جعفر بن موسی کاظم (علیهما السلام) در ۲۰۳ق/ ۸۱۸م در سنـاردک ورامین (که امروزه نام یکی از محلات شهر پیشواست) باز می گردد. قدیم ترین سند مکتوب دربارۀ این شهر وقف نامه ای مربوط به امام زاده جعفر به تاریخ ۸۷۳ق/ ۱۴۶۸م است. همچنین کتیبۀ حرم امام زاده جعفر، بنای آن را به ۹۵۶ق/ ۱۵۴۹م، روزگار شاه طهماسب صفوی می رساند. این امام زاده در شمال شرقی شهر پیشوا و بر دامنۀ تپه های مشرف بر بخش های قدیمی شهر ساخته شده است. بازار قدیمی پیشوا در ضلع غربی این امام زاده قرار دارد. این بازار که مجموعه ای از آثار دوره های تاریخی مختلف است، خود می تواند گویای تاریخ این شهر باشد و به طور کلی مجموعۀ آستان مقدس امام زاده جعفر، کانونی برای شکل گیری دیگر بافت های شهر پیشوا بوده است. پیشوا بر سر راه های ارتباطی واقع بوده، و راهی از بالای امام زاده جعفر می گذشته است که به کاروان سرایی موسوم به قصر بهرام گور می رسیده، و سپس به سوی جنوب امتداد داشته است.

پیشوا (امپراتوری مراتا). پیشوا ( مراتی: पेशवे ) صاحب مقام وزارت و فرمانداری در امپراتوری مراتا بوده است. در آغاز، پیشوا در خدمت پادشاه مراتی بوده است، اما با گذر زمان، پیشواها به مقام رهبری غیررسمی مراتی ها ارتقاء و پادشاهان مراتی به فرمانروای اسمی فرود یافتند. در سال های پایانی امپراتوری مراتا، پیشواها به نجیب زادگان قلیل القدرتی که در خدمت کمپانی هند شرقی بودند، تنزل پیدا کردند. واژهٔ پیشوا برگرفته از زبان فارسی است. [ ۱] نخستین پیشوای مراتی، پیشوا موروپانت است که در سال ۱۶۷۴ میلادی توسط شیواجی انتخاب گردید. اوج قدرت پیشوایان در دوران پیشوایی باجی رائوی اول بوده است.