پیش زمینه قیام ورشو

قیام ورشو هنگامی رخ داد که دیگر مشخص بود آلمان نازی در حال باختن جنگ جهانی دوم است اما نتیجه این قیام مرگ ۲۵۰٬۰۰۰ غیرنظامی، نابودی شهر ورشو و تسلیم نیروهای لهستانی بود. این سزای سنگین باعث ایجاد نظرات متفاوتی دربارهٔ این قیام گشته است. گروهی به این اعتقادند که این قیام یک عمل غیر ضروری بود و پاره ای دیگر معتقدند که قیام در لهستان یک اتفاق غیرقابل پیشگیری و حتی ضروری بود تا تعهد ملت لهستان به آرمان های متفقین را نشان دهد. هرچند که استالین بعدها این قیام را یک اتفاق جانیانه و احمقانه توصیف کرد اما دو روز پیش از آغاز قیام این رادیو مسکو بود که اهالی ورشو را به قیام علیه اشغالگران نازی فرا می خواند.
برای داشتن فهمی درست از قیام ورشو باید در ابتدا شرایطی که منتج به قیام شد را از نظر گذراند. کاوش در این حوزه اما امری آسان نیست زیرا که هنوز هم اطلاعاتی از این قیام در آرشیوهای بریتانیا و روسیه مخفی مانده اند.
از همان اوان تشکیل ارتش میهنی برنامه ریزی برای یک قیام ملی علیه اشغالگران آغاز گشته بود. طرح های اولیه را دولت در تبعید لهستان در سال ۱۹۴۲ تهیه کرده بود که به موجب آن در هنگام تهاجم متفقین به غرب اروپا، آلمان برا حفاظت از خود مجبور است قسمت قابل توجهی از نیروهایش را از جبهه شرق به غرب منتقل نماید و در همین مرحله لهستانی ها باید با انجام عملیاتی جلوی انتقال را بگیرند تا بریتانیایی ها و آمریکایی ها بتوانند اروپا را آزاد کنند.
در سال ۱۹۴۳ مشخص شد که تهاجم در غرب به زودی انجام نخواهد گشت و احتمالاً ارتش سرخ پیش از آغاز تهاجم در غرب به مرزهای پیش از جنگ لهستان و شوروی خواهد رسید. در فوریه ۱۹۴۳ ژنرال استفان رووتسکی اصلاحاتی را در طرح انجام داد که به موجب طرح جدید قیام در سه مرحله آغاز می گشت. در مرحله اول پیش از رسیدن ارتش شوروی به شرق لهستان قیام در مراکز شرقی مقاومت مانند لووف و ویلنیوس آغاز می گشت و در مرحله دوم قیام در کمربند میان خط کرزن و رود ویستولا شعله ور می گشت تا در مرحله بعد تمام لهستان به پا خیزد.
روابط لهستان و شوروی در ۲۵ آوریل ۱۹۴۴ و با آشکار شدن کشتار کاتین به شدت متشنج گشت و مسلم بود که از این پس از نظر لهستانی ها ارتش سرخ نه به عنوان نیروهای آزادی بخش که تنها به عنوان «متحد متحدین ما» شناخته خواهد شد. دولت در تبعید لهستان در ۲۶ نوامبر ۱۹۴۳ دستوری را صادر کرد که به موجب آن اگر تا پیش از رسیدن ارتش شوروی رابطه میان دو کشور دوباره برقرار نگردد نیروهای زیر زمینی باید به فعالیت مخفی خود ادامه بدهند و منتظر دستورهای بعدی بمانند. در داخل لهستان اما فرماندهان ارتش میهنی رویه دیگری را در پیش گرفته و نسخه نهایی عملیات تندباد را در ۳۰ نوامبر ۱۹۴۳ آماده نمودند.