پیریت

پیریت یا پیریت آهن که در متن های کهن فارسی مارقشیشا نامیده می شود، یک کانی با فرمول شیمیایی FeS2 است.
پیریت از لغت یونانی پیر به معنی آتش گرفته شده است. شاید این نامگذاری به علت تولید جرقه است که بر اثر برخورد با سنگ های دیگر حاصل می شود. این کانی را در کانی شناسی قدیم ایران با مارکازیت یکی دانسته اند. در فارسی واژهٔ برنجه و سنگ نور نیز برای پیریت بکار برده می شود. [ نیازمند منبع] ترکیب شیمیایی آن دارای ۴۶/۶ درصد آهن و ۵۳/۴ درصد گوگرد است که به صورت FeS۲ مشاهده می شود. از نظر کریستالوگرافی سیستم تبلور مکعبی دارد که شبیه به نمک طعام می باشد. علاوه بر تبلور مکعبی، پیریت به صورت اکتاهدرال و پیریتوهدرال و گاهی دودکاهدرال دیده می شود. علاوه بر عناصر یاد شده ناخالصی هایی از نیکل، کبالت، طلا، نقره، مولیبدن، کرومیوم، وانادیوم، تنگستن، تالیوم، مس، روی، آرسنیک و تیتانیوم در کانی یاد شده می تواند مشاهده گردد. درخشش و رنگ زرد کم رنگ برنجی این فلز، سبب شباهت ظاهری آن به طلا شده و از این رو به نام مستعار طلای ابلهان معروف است، این رنگ همچنین به برنجی، برنز و برزیل ملقب است که در درجهٔ اول به پیریت موجود در زغال سنگ گفته می شود. . en:Pyrite اشکال ظاهری آن به صورت بلوری، آگریگات توده ای، دانه ای، دندریتی اشباع شده، سودومورف و پودری است. پیریت از نظر سختی ترد بوده و دارای خاصیت غیر مغناطیسی ( دیا مغناطیس ) است. شکستگی آن به صورت صدفی و اکثراً ناهموار بوده و چگالی آن ۵/۱–۴/۹۵می باشد. پیریت در آب، اسید سولفوریک و اسید کلریدریک نامحلول بوده و در اسید نیتریک حل شده و در زیر شعله به رنگ آبی درمی آید. نقطه ذوب این کانی ۱۱۷۷ تا ۱۱۸۸ درجه سانتی گراد است و خاصیت هدایت الکتریکی متوسطی دارد. این کانی منشأ ماگمایی، دگرسانی مجاورتی، هیدروترمال و رسوبی دارد و با پیروتیت، اسفالریت، گالن، کالکوپیریت، کلسیت، کوارتز، باریت، مارکازیت، آرسنوپیریت و هماتیت همراه است و در درون زغال سنگ نیز تشکیل می شود. این کانی برای تهیه اسید سولفوریک استفاده می شود و در رنگ سازی، جهت صیقلی کردن، به ندرت در تهیه آهن و تهیه دی اکسید سولفور در کاغذسازی بکار می رود.
وجود پیریت و اکسیده شدن آن توسط باکتری، اهمیت زیادی در فروشویی زیستی کانی های معدنی دارد و گاهی برای پیشرفت واکنش، به سنگ های معدنی افزوده می شود. با تجزیه زیستی پیریت، اسید سولفوریک و یون فریک تولید می شود که هر دو می توانند در تجزیه فراتر سنگ مؤثر باشند.

پیریت (فیلم ۱۹۱۹). «پیریت» ( انگلیسی: Fool's Gold ( 1919 film ) ) یک فیلم به کارگردانی لاورنس تریمبل و فیل روزن است که در سال ۱۹۱۹ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به میچل لوئیس، فلورنس ترنر، و اولین برنت اشاره کرد.

پیریت (فیلم ۱۹۴۷). پیریت ( انگلیسی: Fool's Gold ) فیلمی در ژانر وسترن است که در سال ۱۹۴۷ منتشر شد.

پیریت (فیلم ۲۰۰۸). «پیریت» ( انگلیسی: Fool's Gold ( 2008 film ) ) یک فیلم به کارگردانی اندی تننت است که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد.
• متیو مک کانهی
• کیت هادسون
• آلکسیس دزینا
• ری وینستون
• دونالد ساترلند
• کوین هارت

پیریت (pyrite)
سولفید آهن، با فرمولِFeS۲ . آن را طلای ابلهان نیز می نامند، زیرا جلای فلزی زرد دارد. سختی پیریت در مقیاس موس حدود ۶ تا ۶.۵ است. برای تولید اسید سولفوریک به کار می رود.