پیاز

[ویکی فقه] پیاز (در عربی، بَصَل)، گیاهی خوردنی با طعمی تند از تیره سوسنیان با نام علمی آلیوم کپا (Alliumcepa) و سوخ خوراکی معروف آن و از قدیمی ترین گیاهان مصرفی آدمی است.موضوع این مقاله فقط پیاز خوراکی است.
واژه پیاز توسعاً به سوخ هر رستنی دیگری نیز گفته می شود، مثلاً، پیاز نرگس و پیاز سنبل.
تاریخجه پیاز
پیاز از قدیم ترین گیاهان مصرفی آدمی است. خاستگاه آن احتمالاً جنوب غربی آسیا بوده و از آن جا به دیگر نقاط جهان راه یافته است (بریتانیکا، مقاله "onion")؛ ولی اکنون در همه جای دنیا کشت می شود.مصریان باستان پیاز را نمادی از نظام کیهان دانسته، به نام آن سوگند یاد می کردند.
قدیم ترین ذکر
شاید قدیم ترین ذکر پیاز اشارات پراکنده حکیم یونانی تئوفراستوس (اواخر سده چهارم و اوایل سده سوم پیش از میلاد) به آن باشد، مثلاً: بخشی از ساقه آن در خاک می روید؛ زمان کِشت و جوانه زدن آن؛ دانه های آن خوب نمی ماند؛ و «ریشه» آن لایه لایه است. اما قدیم ترین وصف منسجم پیاز (انواع پیاز و رویشگاه های آن در حوزه مدیترانه بویژه در یونان، کِشت پیاز، و جز این ها) را در «تاریخ طبیعی» پلینیوس می یابیم. وی در قدمت کشت پیاز می گوید: «در مصر مردم، به وقت ادای سوگند، به سیر و پیاز همچون (دیگر) خدایانِ خود قَسَم می خوردند».
پیاز در تمدن های باستانی
...

[ویکی فقه] پیاز (قرآن). پیاز گیاهی خوردنی با طعمی تند از تیره سوسنیان با نام علمی (Alliumcepa) و از قدیمی ترین گیاهان مصرفی آدمی است.
پیاز، گیاهی خوردنی با طعم تند تک لپه ای و از تیره سوسنی و هم خانواده با سیر است. در این مدخل از واژه «بصل» استفاده شده است.
پیاز در قرآن
معادل عربی پیاز، «بَصَل» است که شباهت بسیاری به معادل عبری آن دارد. در قرآن این واژه تنها یک بار به عنوان یکی از خوراکیهای درخواستی بنی اسرائیل یاد شده است که به جای مَنّ و سَلْوی به خوردن آنها رغبت داشتند:«و اِذ قُلتُم یـموسی لَن نَصبِرَ عَلی طَعام و احِد فَادعُ لَنا رَبَّکَ یُخرِج لَنا مِمّا تُنبِتُ الاَرضُ مِن بَقلِها وقِثّائِها وفومِها و عَدَسِها وبَصَلِها قالَ اَتَستَبدِلونَ الَّذی هُوَ اَدنی بِالَّذی هُوَ خَیرٌ اِهبِطوا مِصرًا فَاِنَّ لَکُم ما سَاَلتُم...». این ماجرا در کتاب مقدس نیز آمده است. در نوشته های ربانی یهود هم بارها به پیاز اشاره شده و خوردن آن، نشانه دوری از خوشگذرانی و قناعت به کم معرفی شده است.

پیاز، [ ۱] پیاز معمولی[ ۱] یا پیاز باغی[ ۱] ( نام علمی: Allium cepa ) گیاهی از سرده سیر در زیرتیره پیازیان از تیره نرگسیان است.
پیاز از قدیمی ترین سبزی های خوراکی در دنیا و ایران است . این محصول سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در مصر کشت می شده است و بر اساس برخی اسناد کارگرانی که در ساختن اهرام مصر فعالیت می کرده اند، از پیاز به عنوان غذایِ اصلی استفاده می کردند. پیاز به خانواده نرگسیان متعلق است، و گیاهی است دو ساله با رشد بوته ای ضعیف، برگ های استوانه ای شکل توخالی که در سال اول با توجه به طول روزِ موردِ نیازِ خود تشکیل سوخ یا پیاز ( Bulb ) داده و در سال دوّم با کشت سوخ ها و پس از ظهور ساقه ( های ) گل دهنده و چترها تولیدِ بذر می نماید. مهم ترین فاکتورهای محیطی مؤثر در تشکیلِ سوخ درجه حرارت و طول روز است و بر این اساس، رقم های پیاز به سه گروه شامل ارقام روز بلند، روز متوسط و روز کوتاه تقسیم بندی می شوند. اهمیت این موضوع در تعیینِ زمانِ مناسبِ کاشت است؛ مثلاً، برای کاشت ارقامِ روزِ بلند مانندِ پیاز قرمز، به طور معمول در فروردین اقدام به کاشت می شود.
گیاه پیاز ( Allium cepa ) که با نام bulb onion[ ۲] یا پیاز معمولی[ ۳] هم شناخته می شود، رایج ترین گونه کشته شده از سردهٔ سیر است. این گیاه اولین بار به طورِ رسمی در سال ۱۷۵۳ توسط کارل لینه در کتاب گونه های گیاهان توصیف شد. [ ۴] تعدادی از مترادف هایی که در تاریخ طبقه بندی آمده است:
• Allium cepa var. aggregatum – G. Don
• Allium cepa var. bulbiferum – Regel
• Allium cepa var. cepa – Linnaeus
• Allium cepa var. multiplicans – L. H. Bailey
• Allium cepa var. proliferum – ( Moench ) Regel
• Allium cepa var. solaninum – Alef
• Allium cepa var. viviparum – ( Metz ) Mansf. [ ۵] [ ۶]
پیاز معمولاً کاشته می شود، [ ۷] ولی گونه هایِ وحشیِ مرتبط در آسیای مرکزی وجود دارد. نزدیک ترین گونه های مرتبط A. vavilovii و A. asarense از ایران هستند. [ ۸] به هرحال زُهاری و هاپوف توضیح می دهند که «درمورد این که مجموعه های جمع آوری و تست شده گونه وحشی خالص هستند یا محصولاتی گریخته شک وجود دارد. »[ ۹]
پیازی که به صورت وحشی در طبیعت بِرویَد شناخته نشده است، ولی حداقل ۷۰۰۰ سال پیش به طور انتخابی کاشته و پرورش داده شده است. آن گیاهی دو ساله است، ولی معمولاً به صورت یک ساله کاشته می شود. انواع جدید معمولاً تا ارتفاع ۱۵ تا ۴۵ سانتیمتر رشد می کنند. برگ ها سبز مایل به زرد هستند و در یک ردیفِ باریکِ مسطح به شکل بادبزن و متناوب رشد می کنند. آن ها گوشتی، توخالی، استوانه ای شکل و یک طرف مسطح هستند. در پهن ترین حالت شان یک چهارم از راهی که به سمت نوک ضخیم و مخروطی شکل می پیمایند هستند. ته هر برگ معمولاً غلاف سفیدی است که از پایه اصلی می رویَد. از زیر، هر پایه اصلی دسته ای از ریشه های فیبری از فاصله کوتاهی از خاک گسترش می یابند. هنگامی که پیاز بالغ می شود، ذخایر غذایی شروع به انباشته شدن در ته برگ و برجستگی پیاز می کنند. [ ۱۰]

پیاز (گیاه). پیاز یا سوخ[ ۱] ساقه ای کوچک با برگ هایی پرگوشت در قسمت زیرزمینی گیاهان است. غذای گیاه برای استفاده در زمستان در پیاز آن ذخیره می شود.
پیاز یا سوخ اندام اختصاصی شدهٔ زیرزمینی و اغلب پوشیده از فلس های ضخیم گوشتی است که دربرگیرندهٔ محور ساقه ای کوتاه و گوشتی و به طور معمول عمودی است.
در پایان زمان گل دادن گیاه، پیاز شروع به رشد می کند. پس از مدتی، گل ها پژمرده می شوند و تنها پیاز است که باقی می ماند و منبع غذایی جوانه های تازه می شود. مانند پیار گل نرگس و لاله و … هنگام تولید مثل غیر جنسی از هر پیاز تعدادی پیاز کوچک تشکیل می شود و از هر پیاز یک گیاه جدید تولید می شود.

پیاز (۱)(onion)
گیاهی متعلق به تیره سوسن، از گونۀ پیاز خوراکی. ریشۀ غده ای این گیاه طعم و بویی شاخص و قوی دارد. گرچه این گیاه از دوران باستان کشت شده است، خاستگاه احتمالی آن آسیا است. این غده ها خوراکی اند. لایه های بی رنگ و هم مرکز پره های اصلی حاوی روغنی است که هنگام بریدن پیاز در هوا متصاعد و باعث ریزش اشک می شود. پیاز در آشپزی به وفور مصرف می شود. پیاز گیاهی دوساله است. انواع معمولی آن در فصل نخست کشت تولید غده پیازی و در فصل دوم تولید دانه می کنند. گرچه پرورش پیاز امروزه در بیشتر نواحی ایران معمول است، به نظر می رسد منشأ این گیاه بلوچستان و افغانستان بوده و از آن جا به سایر نقاط نفوذ کرده است. مصرف پیاز از زمان ماقبل تاریخ و پرورش آن در مصر و کلده معمول بوده است. پیاز نزد مصریان احترام مذهبی خاصی داشت و در آن جا، نمونه هایی با غده درشت و طعم ملایم را برای غذا پرورش می دادند. یونانیان آن را از زمان هومر می شناخته اند و رومیان آن را به فراوانی مصرف می کرده اند. مصرف پیاز برای درمان بسیاری از امراض توصیه شده است. پیاز مدرّ، پایین آورنده فشار خون، مسکن دردهای عصبی و جراحت ها، و برطرف کننده برخی از ناراحتی های سینه است.