پنوموپریکاردیوم

پنوموپریکاردیوم یک مشکل شناخته شده بالینی و رادیولوژیک است. این پدیده به علت ورود هوا و گاز به داخل کیسه پریکارد و جای گیری آن در دور قلب به وجود می آید. بسته به میزان هوایی که وارد این فضا می گردد و بسته به سن و بیماری های زمینه ای بیمار، علائم مختلفی ممکن است در سیر این گرفتاری دیده شود. هنگامی که فشار ناشی از وجود هوا در فضای بسته پریکارد از حدی بیشتر شود که از پر شدن قلب در زمان دیاستول جلوگیری نماید وضعیت همودینامیک بیمار در خطر قرار می گیرد و اگر فشار آن از حدی فراتر رود حالت فشارنده بر قلب پیدا خواهد کرد که به این نوع پنوموپریکاردیوم فشارنده ( tension pneumopericardium ) گفته می شود.
از سالها قبل پنوموپریکاردیوم به عنوان یک پدیده بی خطر در بزرگسالان شناخته شده بود. اولین بار ونکباخ ( Wenkebach ) پنوموپریکاردیوم را در سال ۱۹۱۰ با استفاده از تصویر قفسه سینه شرح داد. اپنهایمر ( Openheimer ) در سال ۱۹۲۴ گزارش نمود که وارد کردن ۵۰۰ میلی لیتر اکسیژن به فضای پریکارد نمی تواند عملکرد قلب را محدود سازد. او معتقد بود هوا از آن جا که قابل فشرده شدن است موجب تامپوناد قلبی نمی گردد. ادکاک ( Adcock ) دریک آزمایش در سال ۱۹۴۰ نشان داد که به دنبال وارد شدن هوا به فضای پریکارد، فشار وریدی مرکزی هنگامی متناسب با میزان هوای اضافه شده افزایش می یابد که فشار درون پریکارد از ۱۰۰ - ۵۰ به ۲۶۵ - ۱۴۵ میلیمتر آب ( mm H۲O ) برسد و تامپوناد ( Tamponade ) به دنبال ورود هوا به پریکارد در صورتی پدید می آید که فشار درون پریکارد از این میزان نیز بیشتر شود. ( ۱ )
انجام عمل جراحی از راه استخوان جناغ ( trans - sternal ) یا انجام لاپاروسکوپی، آسیب های نافذ و در موارد نادر غیر نافذ به جدار سینه، پریکاردیت عفونی به دنبال آلوده شدن پریکارد به ارگانیسم های تولید کننده گاز ( gas producing organism ) و پدید آمدن فیستول بین پریکارد و اعضای پر هوای مجاور آن مانند مری و معده را می توان ازعلل بروز این گرفتاری به شمار آورد. هم چنین از آسم شدید، زایمان بسیار سخت، لارنژیت انسدادی و انجام برخی از روش های تشخیصی و درمانی مانند بیوپسی مغز استخوان از جناغ سینه یا نای شکافی به عنوان عوامل احتمالی در بروز پنوموپریکاردیوم یاد شده است. ( ۱ و ۲ و ۳ )
علل ناشایع بروز پنوموپریکاردیوم  : دست اندازی کارسینوم برونکوژنیک به پریکارد ( ۴ ) همراه با پنومومدیاستن پس از زایمان که علائم آن ها شامل درد پلورتیک قفسه سینه، تنگی نفس و علامت هامان ( Hamman sign ) در روزهای اول و دوم پس از زایمان بروز کرده بود. هر دو مورد فوق در بیمارانی پدید آمده بود که تجربه اول زایمان را داشتند و هم چنین مرحله دوم زایمان در آنها طولانی شده بود. ( ۵ ) امری ( Emery ) و همکاران مواردی از پنوموپریکاردیوم فشارنده را در ۴۷ نوزاد که به علت زجر تنفسی نوزادان تحت تنفس مکانیکی قرار گرفته بودند و در بین سال های ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۱ در بیمارستان دانشگاهی مینه سوتا بستری شده بودند، گزارش کردند. ( ۶ ) اسمیت ( Smith ) و ناکوی ( Naqvi ) بروز پنوموپریکاردیوم فشارنده به دنبال بازشدن آبسه ریه به فضای پریکارد در یک بیمار ۲۷ ساله مبتلا به ایدز ( AIDS ) را شرح دادند. ( ۷ ) روث ( Roth ) و اشمیت ( Schmid ) موردی از بروز پنوموپریکاردیوم را به دنبال ترومای متعدد و غیر نافذ در یک مرد ۵۷ ساله که دچار سقوط از ارتفاع ۱۰ متری شده بود معرفی کردند. ( ۸ ) بندیک ( Benedik ) موردی از ابتلا به پنوموپریکاردیوم فشارنده را به دنبال پیوند شریان کرونر ( CABG ) شرح داد. ( ۹ ) گولا ( Gula ) موردی از ابتلا به پیوپنوموپریکاردیوم ( pyopneumopericardium ) را در یک مرد ۳۲ ساله که به علت نشانگانی از ابتلا به بیماری شبه آنفلوآنزا، تنگی نفس و درد قفسه سینه تحت مراقبت و درمان قرار گرفته بود گزارش نمودند. در این بیمار پس ازآن که حدود ۱٫۳ لیتر مایع چرکی از پریکارد خارج شد CT اسکن وجود یک توده کلسیفیه شده را در زیر کارینا را به اثبات رساند. با انجام توراکوتومی و در پاتولوژی مشخص شد که توده مذکورغده لنفاوی گرانولوماتوز با منشا هیستوپلاسموزیس ( histoplasmosis ) بوده است. ( ۱۰ ) بویس ( Boyce ) و همکاران موردی از ابتلا به پنوموپریکاردیوم فشارنده را به دنبال پدید آمدن فیستول بین بخشی از معده و پریکارد گزارش کردند. ( ۱۱ ) میگنوزا ( Mignosa ) از ایتالیا بروز پنوموپریکاردیوم را در یک شیرخوار شرح داد که به علت ایجاد فیستول میان پریکارد و مری در اثر پاره شدن مری به دنبال خوردن جسم خارجی و گیر کردن آن در مری پدید آمده بود. ( ۱۲ ) یک مورد از هیدروپنوموپریکاردیوم فشارنده خودبخودی ( tension hydropneumopericardium ) که به دنبال ابتلا به پریکاردیت سروفیبرینو ( serofibrinous pericarditis ) پدید آمده بود از چین گزارش شده است. ( ۱۳ )