پشتون

پَشْتون
(یا: پختون، پاتان) قومی در جنوب شرقی افغانستان و شمال غربی پاکستان، با جمعیتی در حدود ۲۰میلیون نفر. اکثریت جمعیت افغانستان و بزرگ ترین اقلیت قومی پاکستان را تشکیل می دهند و به زبان پشتو (یا پختو)، از شاخه های ایرانی زبان های هندواروپایی سخن می گویند، که دو گویش اصلی آن قندهاری و پیشاوری است. پیش از اطلاق نام افغان به اهالی افغانستان، فقط پشتون ها را افغان می خواندند. پشتون ها بیش از ۵۰ قبیله دارند که به طوایف و تیره ها و دودمان های گوناگون تقسیم می شوند. بعضی از این طوایف شیعی اند، امّا اکثریت عظیم با سنی هاست. منازعه و انتقام جویی بین قبایل و تقسیمات آن ها عمومیت دارد. رهبران قبیله را خان می نامند و مسایل مهم و اختلافات بزرگ معمولاً به وسیلۀ ریش سفیدان یا شورای قبیله ای (جرگه) حل و فصل می شود. پشتون ها سخت پای بند حجاب (پرده) اند و نسبت به زنان سختگیر و متعصب. اقتصاد پشتون ها عمدتاً بر پایۀ دامداری و کشاورزی، به ویژه کشت غلات است؛ امّا اقلیتی نیز گله دار کوچنده اند. احمدشاه درانی نخستین کسی بود که پشتون های افغانستان را در یک دولت متحد کرد (۱۷۴۷) و سلطنت در خاندان او تا زمان الغای این نهاد ادامه یافت (۱۹۷۳). برهان الدین ربانی، رئیس جمهور افغانستان (۱۹۹۲) کوشید دست پشتون ها را از مقام های مهم کوتاه کند، امّا در ۱۹۹۶ با ورود طالبان به کابل و فرار مجاهدین شمالی، بار دیگر پشتون ها به قدرت رسیدند. حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان بعد از طالبان نیز از اعقاب دودمان های سلطنتی پشتون افغانستان است. نیز ← افغان