پروتوگونوس

پروتوگونوس ( /proʊˈtɒɡənəs/ ، یونانی باستان: Πρωτογόνος  Prōtogónos، «نخستین زاده» ) ، یا فینس ( /ˈfeɪˌniːz/ ، یونانی باستان: Φάνης  Phánēs ) خدایزایش و زندگی جدید بود که توسط آیین اورفئوسی وارد اساطیر یونان شد. نام های دیگر این ایزد در یونانی کلاسیک، اریکپایوس ( /ˌɛrɪkəˈpiːəs/ ، ( یونانی باستان: Ἠρικαπαῖος/Ἠρικεπαῖος  Ērikapaîos/Ērikepaîos، «قدرت» ) است. [ ۱]
در کیهان شناسی اورفئوسی، پروتوگونوس با اروس یا میترا یکسان است و به عنوان خدایی که از تخم کیهانی بیرون می آید و با یک مار در هم تنیده شده است، به تصویر کشیده شده است. او کلاه خودی به سر و بال هایی پهن و طلایی داشت. کیهان شناسی ارفئوسی بر خلاف حماسه های خلقت هومر و هزیود است. محققان عنوان کرده اند که اورفئیسم به دلیل دوگانگی ذاتی در مفهوم، «غیریونانی» و حتی «آسیایی» است. [ ۲]
گفته می شود که کرونوس ( زمان ) تخم کیهانی را خلق کرده است و خدای نخست زاده فینس یا پروتوگونوس از آن بیرون آمده است. [ ۳] فینس یک خدای مذکر بود. در یک سرود اورفیک «لرد پریاپوس» نام گذاری شده است، برخی او را آندروژن می دانند. [ ۱] پروتوگونوس خدای نور و خوبی بود که نامش به معنای «آوردن نور» یا «درخشیدن» بود. [ ۴] [ ۵] او که یک خدای اول ‍زاده بود، از آشوب بیرون آمد و جهان را به دنیا آورد. [ ۶] نیکس ( شب ) به اختصار به دختر فینس یا همسر بزرگ تر گفته می شود، [ ۳] او همتای زن فینس است و آریستوفان او را اولین خدای می داند. به گفته آریستوفان، [ ۷] در نمایشنامه ای که فینس «اروس» نامیده می شود، از تخمی که اولین خدای نیکس خلق کرده بود متولد شد و در دامان بی کران اربوس قرار گرفت و پس از آن با خائوس جفت شد و موجودات پرنده را خلق کرد. [ ۷]
تبارشناسی پروتوگونوس از طریق شرح «پاپیروس دروینی» که یک رساله فلسفی است و همچنین اشاراتی از امپدوکلس و پیندار شناخته شده است. [ الف]
به گفته دماسکیوس، پروتوگونوس اولین خدای «قابل بیان و قابل قبول برای فهم انسان» بود. [ ۸]
در یکی دیگر از سرودهای اورفئوسی آمده است:
غبار تاریکی را که پیش چشمانت بود پراکنده کردی و با بال زدن به اطراف چرخیدی و نور ناب را در سراسر این جهان آوردی. برای همین تو را فینس می نامم، تو را لرد پریاپوس می نامم، تو را درخشان[ ۹] با چشمانی روشن می نام.