پارینه سنگی

واژه پارینه سنگی در سده نوزدهم میلادی برای نامیدن عصر حجر مورد استفاده قرار گرفت. در این دوران ابزار سنگی به طریق ابتدایی و خشن و بدون صیقل ساخته می شد و مانند آنچه در ادوار بعدی یعنی در دوران نوسنگی تولید می شد، نیست. به زودی ضرورت تقسیمات بیشتری برای دوران پارینه سنگی در پژوهش های باستان شناسی محسوس گردید و در اروپا و آسیای غربی این دوران دیرپا را به سه دوره پارینه سنگی قدیم، میانه و جدید تقسیم کردند. هر یک از ادوار سه گانه فوق به سه دوره کوتاهتر زیرین و میانی و زبرین تقسیم می شوند.
دوران پارینه سنگی ابتدایی ترین و طولانی ترین مرحله زندگی انسان است ( در واقع ۹۹٪ آن را پوشش می دهد ) . در این دوره روند فرگشت فکری، جسمی، فرهنگی و فناورانه انسان شکل می گیرد. اولین ابزارها به دست گونه های نخستین انسان به وسیله سنگ در این دوره ساخته می شود. مکان آن نیز شرق آفریقا در اتیوپی، کنیا، تانزانیا به ویژه ناحیه الدوایی و در آسیا و اندونزی است. در همین دوره بود که انسان از شکل شاخه های اولیه سرده انسانی نظیر انسان ماهر Homo habilis تحول یافته و به شکل انسان امروزی یعنی انسان خردمند Homo sapiens درآمد.
در دوران پارینه سنگی، انسان ها در گروه های نسبتاً کوچکی گرد هم آمده و به گردآوری گیاهان، ماهی گیری و شکار پرداخته اند. ساخت ابزار سنگی ویژگی اصلی این دوران است، اما انسان ها در سراسر پارینه سنگی از ابزارهای چوبی و استخوانی نیز بهره می گرفته اند. انسان ها در آن دوران از چرم و الیاف گیاهی نیز استفاده کرده اند. در اواخر دوران پارینه سنگی، انسان ها نخستین بار اقدام به آفرینش هنری کردند که شامل هنر صخره ای و ساخت اشیا و نقاشی درون غارها می شد. همچنین آغاز رفتار مربوط به باورهای دینی همچون برگزاری آیین ها و آیین خاکسپاری مربوط به اواخر پارینه سنگی است.
آب وهوای پارینه سنگی متشکل از دوره های یخبندان و بین یخبندان بود و به طور متناوب دماهای سرد و گرمی را تجربه می کرد.

این دوران خود به سه زیر دوره تقسیم می گردد:
دوره پارینه سنگی زیرین یا قدیم ( Lower or Old Paleolithic ) که ازحدود دو میلیون و پانصد هزار سال پیش شروع و تا یکصد هزار سال قبل ادامه پیدا می کند. در این دوره ابتدا گونهٔ انسانی آسترالوپیته کوس ( Australopithecus ) در دو زیر گونه روبوستوس ( Robustus ) و آفریکانوس ( Africanus ) پدیدار می شود. گونه آفریکانوس با توجه به توانایی در ساخت ابزار انسان ماهر ( Homo habilis ) نیز نامیده می شود که در چاد، جنوب آفریقا و تانزانیا ( گاروزی و اولدوای Olduvai ) می زیسته است. ابزار که گونه آفریکانوس ساخته است الدوان ( Oldowan ) نامیده می شود؛ چون نخستین بار از ناحیه اولدوای تانزانیا به دست آمده است و فقط تبرهای دستی بوده. دومین گونه انسانی که در این دوره پدیدار می شود؛ انسان راست قامت ( Homo erectus ) نام دارد. این گونه از یک و نیم میلیون تا پانصد هزار سال پیش می زیسته است، از آتش استفاده می کرده است و ابزارساز بوده و ابزارهایی که به کار برده است آشولین ( Acheulean ) ؛ و لوالوازین ( Levalloasien ) نام دارد. انسان جاوه و انسان پکن از مشهورترین گونه های هومو اراکتوس هستند.
دوره پارینه سنگی میانی ( Middle Paleolithic ) از حدود یکصد هزار سال قبل شروع و تا چهل هزار سال پیش ادامه داشته است. انسان نئاندرتال ( Neandertal ) در این دوره ظهور می کند؛ هر چند که در گذشته گونه مستقلی به شمار می آمد، امروزه از زیر گونه های انسان هوشمند ( Homo sapiens ) به شمار می آید و هومو ساپینس نئاندرتالنزیس ( Homo sapiens neandertalenisis ) نامیده می شود. در این دوره سنت ابزارسازی موسترین ( Mousterien ) پدیدار می شود که از ابزارهای پیشین پیشرفته تر است و شامل تراشه های سنگی، رنده ها، قلم ها، مته ها، چاقوهای دسته دار و انواع تبر بوده است. در این دوره آیین تدفین وجود داشته است. انسان نئاندرتال به همراه متوفی ابزار، گُل و گِل اخرا دفن می کرده است.
دوره پارینه سنگی نوین ( Upper Paleolithic ) از حدود چهل هزار سال پیش شروع و در هژده هزار سال پیش پایان می گیرد. در این دوره انسان نئاندرتال از بین می رود و انسان هوشمند هوشمند ( Homo sapiens sapiens ) که به انسان کرومانیون نیز مشهور است پدیدار می گردد. ابزارها شکل تکامل یافته تری پیدا می کنند و تخصصی تر می شود و سنت ابزار سازی تیغه ای یا میکرولیت ( Microlith ) آغاز می شود. سنت ابزار سازی سلوترین ( Sloutrean ) و بورین ( Burin ) در اروپا و سنت ابزار سازی برادوستی ( Baradousti ) در زاگرس و خاور میانه از این جمله است.
بعد از دوره پارینه سنگی، دوره میان سنگی ( Mesolithic ) شروع می گیرد که دوره فرا پارینه سنگی ( Epipaleolithic ) نیز نامیده می شود. از هژده هزار سال پیش اغاز و تا دوازده هزار سال پیش ادامه داشته است. .
تقسیم بندی ارائه شده برای هر کدام از این دوره ها بر اساس پیشرفت هایی است که در نوع ساخت ابزارعای سنگی به وجود آمده است.
منابع [ویرایش]
Clark, Grahame. World Prehistory in New Perspective, Cambridge University Press, 1977.
Haviland, William. Anthropology, New York; Rinehard and Winston Press, 1985.
عسکری خانقاه، اصفر و محمد شریف کمالی. انسانشناسی عمومی، تهران؛ انتشارات سمت، ۱۳۷۸.
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ پارینه سنگی موجود است.
رده ها: پارینه سنگی پلیستوسن زمین شناسی
قس عربی
العصر الحجری القدیم أو البالیوثی ( Palaeolithic ) هو أقدم العصور الحجریة وأطولها، بدأ فی العالم ( إفریقیا ) منذ حوالی 2, 300, 000 سنة خلت، وانتهى فی حدود 12, 000 ق. م. ینقسم العصر الحجری القدیم إلى ثلاثة أطوار: "حقبة العصر الحجری القدیم المبکر" و"حقبة العصر الحجری القدیم الأوسط" و"حقبة العصر الحجری القدیم المتأخر". وهذه الأطوار قُسّمت حسب بعض المصنوعات الیدویة الحجریة الموجودة والمختفیة حالیاً. فحقبة العصر الحجری القدیم المبکر استمرت منذ 2, 5 ملیون سنة وحتى 200, 000 سنة. وهی تشمل تسجیلات لصناعة الأدوات البشریة. وتسجل التاریخ التطوری لإنسان جنس "هومو" حیث نشأ فی شرق أفریقیا بالوادی المتصدع. وانتشر منها فی أوراسیا. وظهرت صناعاته فی منطقة "أولدفای جورج بشمال تانزانیا" ویطلق علیها المرحلة أولدوانیة ( Oldowan ) . وکانت الصناعات الیدویة الحجریة بسیطة وأولیة. عاش الإنسان فی هذا العصر متنقلاً، معتمداً فی غذائه على الصید وجمع النباتات والثمار، واستخدم بعض الأدوات کالفوؤس الحجریة التی صنع بعضها من حجر الصوان، والتی أصبحت المادة الرئیسیة فی دراسة أحوال ( القناصون - الجماعون ) من البشر فی العصور السحیقة. وقد کان یوجد فی فجر العصر الحجری نوعان من أسلاف البشر، أحدهما جنس "هومو" والثانی جنس "أسترالوبیثیکس". وخلال العصر الحجری، تولد منهما أنواع جدیدة من البشر آخرها الإنسان العاقل ( Homo sapiens ) ومنه ینحدر الإنسان الحالی.
[تعدیل] المراجع
کتاب التاریخ القدیم للدکتور: فتحى عفیفی استاذ التاریخ القدیم و الحضارة جامعة الازهر.
موسوعة حضارة العالم.
هذه بذرة مقالة عن الجیولوجیا تحتاج للنمو والتحسین، فساهم فی إثرائها بالمشارکة فی تحریرها.
تصنیف: ا . . .