پاراسنتز

پاراسنتز ( به انگلیسی: Paracentesis ) یا مایع کِشی، در پزشکی روشی برای نمونه گیری یا خارج نمودن و زهکشی ( درناژ ) مایع از یکی از حفره های بدن و به خصوص از حفره شکمی است. [ ۱] گاهی به صورت تخصصی واژه های توراکوسنتز یا توراسنتز ( زهکشی سینه ) و پریکاردیوسنتز ( زهکشی پریکارد ) به کار می روند. تخلیهٔ مایع غیرطبیعی از حفرهٔ شکم را، کشیدن مایع شکم ( abdominocentesis, celiocentesis, celioparacentesis ) می گویند. [ ۲]
پاراسنتز در درمان یا تشخیص های پزشکی کاربردهای زیر را دارد:[ ۳]
• کاستن از فشار شکمی در موارد آسیت
• تشخیص وجود باکتری عامل پریتونیت و عفونت های مشابه
• تشخیص سرطان متاستاز
• تشخیص خونریزی در فضای صفاقی پس از یک تروما
• کاهش فشار کره چشم در موارد خاص مثل گلوکوم
در صورت شک به هیدروپس در زندگی داخل رحمی، زایمان نوزاد باید در یک مرکز پریناتال تخصصی صورت گیرد که در آن امکان و توانایی لوله گذاری نوزاد ، توراسنتز و پریکاردوسنتز وجود دارد .
[ ۴]
یک روش ساده که در مطب انجام گرفته و بدون خطر است هرچند درصد بسیار کوچکی از ایجاد عفونت به علت خونریزی بیش از حد یا سوراخ شدن روده وجود دارد که برخی از این خطرات را می توان تا حد زیادی با استفاده از کنترل جهت سوزن با استفاده از دستگاه سونوگرافی ( اولتراسوند ) به حداقل رساند.
بیمار باید قبل از عمل، ادرار کرده یا بااستفاده از فولی، مثانه را تخلیه کرد. موقعیت بیمار در تخت با سر بالا در ۴۵ درجه اجازه می دهد تا مایع در قسمت تحتانی شکم تجمع یابد. پس از ضدعفونی کردن سطح شکم با محلول ضدعفونی کننده و بی حسی موضعی، پزشک با وارد کردن یک سوزن ( همراه با یک غلاف پلاستیکی ) ۲ تا ۵ سانتیمتر درون صفاق و سپس خارج کردن سوزن از غلاف پلاستیکی اجازه می دهد تا تخلیه مایع انجام شود. مایع را می توان با کمک نیروی جاذبه یا با اتصال به یک بطری خلاً خارج کرد. حداکثر تا یازده لیتر از مایع ممکن است در طی عمل خارج شود. اگر درناژ مایع بیش از ۵ لیتر است، بهتر است به منظور جلوگیری از افت فشار خون بیمار سرم وریدی آلبومین تجویز گردد. این روش بدون درد است، و بیمار نیاز به هیچ نوع آرام بخشی ندارد و اگر سرگیجه ندارد با کنترل فشار خون می تواند مرخص شود. [ ۵] [ ۶]
در حالتهای زیر بعلت خطر خونریزی نباید پاراسنتز انجام شود:[ ۷]