پادشاهی مستقل درواز

حکومتی شاهزاده نشین، مستقل و ایرانی تبار بود به مرکزیت قلعهٔ خمب. نخستین پادشاه این حکومت اسکندر بیگ فرزند میرزا سبحان قلی خان حاکم بلخ بود که به تقاضای مردم محل به آنجا فرستاده شد. از همین رو اینان را شاهان منسوب به اسکندر می نامند. [ ۱] این حکومت تا سدهٔ ۱۹ میلادی پابرجا بود تا زمان حکومت شاه محمد سراج خان. پادشاه درواز بر کرانه های چپ و راست آمودریا حکومت می کرد و میر نامیده می شد. تا اینکه توسط امارت بخارا مورد یورش قرار گرفت. میر درواز به ناچار به روستای کِوران عقب نشست اما در کِوران از سپاه امیر مظفر پادشاه بخارا شکست خورد و حکومت اش پایان یافت. سرزمین درواز امروزه میان کشورهای تاجیکستان و افغانستان تقسیم شده است. قسمت تاجیکستانی عبارتند از ناحیهٔ طویل دره، ناحیهٔ درواز، و ناحیهٔ ونج. قسمت افغانستانی ( شهرستان ) درواز نامیده می شد که حالا تقسیم به پنج ناحیه شده است، این نواحی که در ولایت بدخشان افغانستان قرار گرفته اند، عبارت اند از خواهان، مایمی، نسی، و شکی و کوف آب.
• شاه درواز خان
• شاه سلطان محمود خان
• شاه تَرَکخان
• شاه محمد اسماعیل خان
• شاه محمد ابراهیم بیگ
• شاه محمد سراج خان[ ۱]