ویروپورین

ویروپورین ها ( به انگلیسی: Viroporin ) پروتئین های ویروسی چند منظوره، کوچک و معمولاً آبگریز هستند که نفوذ پذیری غشای سلولی را تغییر می دهند و در نتیجه آن، انتشار ویروس از سلول های آلوده را تسهیل می کنند. [ ۲] [ ۳] ویروپورین ها می توانند در کانال های یونی الیگومری یا منافذ غشای سلولی میزبان جمع شوند و آن را نفوذپذیرتر و در نتیجه خروج ویریون ها از سلول را تسهیل کنند. بسیاری از ویروپورین ها همچنین اثرات اضافی بر متابولیسم سلولی و هموستاز دارند که با واسطه برهمکنش پروتئین - پروتئین با پروتئین های سلول میزبان انجام می شود. [ ۳] ویروپورین ها لزوماً برای تکثیر ویروس ضروری نیستند، اما سرعت رشد را افزایش می دهند. ژن این پروتئین ها در انواع ژنوم های ویروسی وجود دارد اما در ویروس های RNA بیشتر دیده می شود. بسیاری از ویروس هایی که باعث بیماری در انسان می شوند، توان بیان ژن ویروپورین ها را دارند. این ویروس ها شامل ویروس هپاتیت C، ویروس آنفولانزای A، ویروس فلج اطفال، HIV - 1، ویروس سین سیشیال تنفسی و SARS - CoV هستند. [ ۳] [ ۴] [ ۵]
ویروپورین ها معمولاً کوچک بوده ( دارای کمتر از ۱۰۰ یا ۱۲۰ نوع آمینو اسید ) و حاوی حداقل یک ناحیه با توانایی تا شدن به یک مارپیچ تراوای آمفی فاتیک هستند. برخی از نمونه های ویروپورین نیز بخش هایی دارای آمینو اسیدهای بازی یا آروماتیک بوده که تصور می شود در ناحیه سطحی غشاء قرار دارند. [ ۳] الیگومرهای این پروتئین ها، اغلب تترامرها، [ ۶] کانال های یونی یا منافذی با تراوایی یونی ضعیف تشکیل می دهند که اجازه انتشار یون ها را در غشای سلولی می دهد. معماری مولکولی منافذ، میزان نفوذپذیری آن، میزان ترکیب لیپیدها در غشای اطراف و وجود بخش هایی از پروتئین که زوائد غشایی را تشکیل می دهند، همگی در بین ویروپورین ها تفاوت دارد. این مسئله نشان می دهند که این پروتئین ها دارای آرایه متنوع و نقش های عملکردی مختلفی هستند. [ ۴] [ ۵]
یک طرح طبقه بندی پیشنهادی، ویروپورین ها را بر اساس توپولوژی و جهت گیری آنها در غشاء سلولی به چهار دسته طبقه بندی می کند. ویروپورین های «دسته I» تنها دارای یک مارپیچ نفوذپذیر و دو زیرگروه هستند. در زیرگروه «IA»، پایانه - C و در زیرگروه «IB» پایانه - N به سمت سیتوزول جهت گیری می کند. ویروپورین های «دسته II» دارای یک موتیف مارپیچ - چرخشی - مارپیچ هستند که هر دو بخش مارپیچی از غشاء عبور می کنند. در زیرگروه «IIA» هر دو انتها به سمت خارج ( برون سلولی یا به سمت لومِنِ شبکه آندوپلاسمی ) و در زیرگروه «IIB» هر دو انتها به سمت سیتوزول قرار دارند. [ ۵] استثناهایی نیز برای این طبقه بندی ها وجود دارد مثلا پروتئین غیر ساختاری روتاویروس ( VP4 ) در هیچ یک از این دسته ها چای نمی گیرد. [ ۷] [ ۸]