ولایت فقیه

[ویکی فقه] بنابر ادله و شواهد دینی، تشکیل حکومت اسلامی یعنی حکومتی که بر مبنای احکام خداوندی باشد لازم است؛ در رأس این حکومت باید کسی قرار بگیرد که در فهم احکام الهی صاحب نظر و متخصص بوده و دارای امتیازاتی باشد که بتواند مشکلات جامعه را حل و فصل کند؛ به این انسان ولی فقیه می گویند و این یعنی ولایت فقیه.
سرپرستی فقیه جامع الشرائط در عصر غیبت را ولایت فقه می گویند.در عصر غیبت کبری که مردم از نعمت حضور امام معصوم (علیه السلام)در جامعه انسانی و راهبری او در عرصه های گوناگون همانند معرفت، حکومت و قضاوت محروم اند، فقیه عادل دارای شرایط فتوا بر آنان ولایت دارد. (امامت؛ اجتهاد؛ غیبت کبری) ولایت فقیه، در حقیقت نیابت عام از امام معصوم (علیه السلام)است و به معنای سرپرستی امور شیعیان در عصر غیبت کبری است.
ضرورت ولایت فقیه
این بدان سبب است که حضور کامل دین در جامعه انسانی در گرو برپایی حکومت اسلامی است. ضرورت وجود حکومت اسلامی محدود به عصر پیامبر (صلی الله علیه وآْله) یا روزگار حضور امام معصوم (علیه السلام)نیست.
سند روایی ولایت فقیه
پشتوانه روایی ولایت فقیه، مقبوله عمر بن حنظله است. بنابراین روایت، فقیه دارای صلاحیّت را امامان معصوم (علیه السلام)به نیابت نصب کرده اند و این نیابت به گونه عامّ است.
اختیارات فقیه
...

[ویکی شیعه] ولایت فقیه اصطلاح و نظریه ای شیعی و فقهی و به معنای سرپرستی و حکومت فقیه است. این سرپرستی و حکومت و نیز شخصی که شایسته آن است، تعریف، شرایط و ویژگی هایی دارد که فقهیان شیعه آن ها را از منابع روایی شیعی استنباط کرده اند. موضوع ولایت فقیه در آثار فقهی بسیاری از فقیهان شیعه آمده است و اختلافی در آن نیست؛ اما درباره کمیت و کیفیت اختیارات فقیه میان آنان اختلافاتی وجود دارد.
ملا احمد نراقی در کتاب مستند الشیعه به ولایت فقیه توجه ویژه ای کرده است. امام خمینی پیش از بنیانگذار جمهوری اسلامی، در حوزه علمیه نجف این نظریه را به صورت مفصل به بحث گذاشت و به عنوان یک نظریه حکومتی مطرح ساخت که برخی از مباحث ولایت فقیه ایشان در کتاب ولایت فقیه به چاپ رسیده است. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال ۱۳۵۷ه‍.ش که منجر به برپایی حکومتی دینی بر اساس باورهای شیعی شد، این نظریه به صورت عملی امکان اجرا پیدا کرد.
حاکمیت ولایت فقیه در قالب نظام جمهوری اسلامی در ایران، به بحث درباره ولایت فقیه و نسبت آن با سایر نظام های حکومتی دامن زد و انتشار هزاران کتاب و مقاله در اثبات یا نقد ولایت فقیه، این نظریه را به یک گفتمان تبدیل کرد.

[ویکی نور] ولایت فقیه (حکومت اسلامی ویرایش جدید). ولایت فقیه، حکومت اسلامی مجموعه سیزده سخنرانی از آیت الله سید روح الله موسوی خمینی(امام خمینی) است که در سال 1348 در ایام اقامت در نجف اشرف برای شاگردان خود ایراد کرده است.
این سخنرانی ها در همان ایام تحریر و به صورت جزوه نیز منتشر شد، در سال 1356 نیز در ایران با عنوان «نامه ای از امام موسوی کاشف الغطاء» به ضمیمه جهاد اکبر چاپ شد.
کتاب ولایت فقیه مانند دیگر آثار امام خمینی، در رژیم پهلوی در لیست آثار ممنوعه قرار داشت اما بارها توسط ناشران متعدد در ایران و به زبان های مختلف در برخی از کشورهای دیگر منتشر شد.
این نسخه دارای فهرست های فنی (آیات، روایات، اعلام، کتاب ها و اصطلاحات فقهی و حقوقی) و کتابنامه به صورت زیرنویس است.
به روش تحلیلی و فقه استدلالی به نگارش درآمده و پس از مقدمه مفصل ناشر، مطالب ذیل سرفصل های متعددی بیان شده است.

[ویکی نور] ولایت فقیه (حکومت اسلامی). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، گردآوری سیزده سخنرانی حضرت امام خمینی(س) - در فاصله سیزده ذی قعده 1389 تا دوم ذی حجه 1389 (مطابق با 1348/11/1 تا 1348/11/20ش) در ایام اقامت ایشان در نجف اشرف می باشد
این کتاب، جلد 21 از موسوعه امام خمینی(س) است که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) تحقیق و منتشر شده است.
در ابتدای کتاب سه مقدمه به ترتیب، مقدمه چاپ اول، مقدمه ناشر و مقدمه مؤلف آمده است.
کتاب شناسی این اثر به صورت کامل و جامع در نسخه دیگر آن آمده است، لذا در اینجا فقط مراحل تحقیق کتاب که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار انجام شده بیان می شود:
مراحل تحقیق اگرچه در چاپ های مختلف مؤسسه صورت پذیرفته، امّا جهت انتشار این کتاب در موسوعه امام خمینی(س)، یک بار دیگر دقت های لازم تکرار شده است
ولایت فقیه (حکومت اسلامی- ویرایش جدید)

[ویکی شیعه] ولایت فقیه (کتاب). کتاب ولایت فقیه یا حکومت اسلامی، مجموعه دوازده جلسه درس خارج فقه در موضوع ولایت فقیهکه توسط امام خمینی در سال ۱۳۴۸ در ایام اقامت در نجف اشرف برگزار شده است. این دروس در همان ایام تحریر و به صورت جزوه نیز منتشر شد، در سال ۱۳۵۶ نیز در ایران با عنوان « نامه ای از امام موسوی کاشف الغطاء» به ضمیمه جهاد اکبر چاپ شد. کتاب ولایت فقیه در رژیم پهلوی در لیست آثار ممنوعه قرار داشت. این کتاب در عراق، لبنان و ایران منتشر شد و در جریان انقلاب اسلامی ایران تاثیرگذار بود و مدل جایگزین حکومت پهلوی را فراهم می کرد.
کتاب «ولایت فقیه» مجموعه سیزده جلسه درس امام خمینی در فاصله سیزده ذیقعده ۱۳۸۹ تا دوم ذیحجه ۱۳۸۹ (مطابق با ۱/ ۱۱/ ۱۳۴۸ تا ۲۰/ ۱۱/ ۱۳۴۸ ش) در ایام اقامت در نجف اشرف است این جلسات گاهی کامل و گاه به صورت یک یا چند درس تکثیر و منتشر شده است اما در پاییز ۱۳۴۹ش پس از ویرایش و تأیید امام در بیروت به چاپ رسید و پنهانی به ایران فرستاده شد و همزمان به برخی از کشورهای اروپایی و امریکایی و برخی از کشورهای مسلمان ارسال شد. این کتاب قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۶ در ایران با نام «نامه ای از امام موسوی کاشف الغطاء» به ضمیمه «جهاداکبر» تجدید چاپ شده است. کتاب «ولایت فقیه» در رژیم شاه در صدر لیست کتب ممنوعه قرار داشت و برخی به جرم چاپ و تکثیر این کتاب و به جرم همراه داشتن و یا مطالعه این اثر به زندان افتادند و زیر شکنجه قرار می گرفتند.
امام خمینی در ابتدای این کتاب ولایت فقیه را از موضوعاتی می داند که تصور آن موجب تصدیق خواهد بود از نظر او هرکس عقاید و احکام اسلامی را آشنایی مختصری داشته باشه چون به ولایت فقیه برسد و آن را تصور کند بی درنگ آن را تصدیق خواهد کرد. به عقیده وی اینکه اسلام بدون حکومت و ناقص معرفی شده است از برنامه های استعمارگران است. آیت الله خمینی ضروت تشکیل حکومت اسلامی را در امتداد ولایت پیامبر و امامان ترسیم می کند.

اختیار تصرّف فقیه در امور؛ و در نظریۀ امام خمینی (ره) اختیار تصرّف فقیه در همۀ امور که از آن به ولایت مطلقۀ فقیه تعبیر شده است. در متون کهن فقهی، نیابت فقیه از امام معصوم (ع) مطرح بوده، و مثلاً پرداخت کردن زکات، خمس و دیگر واجبات مالی (به ویژه خمس) به فقیه، به نیابت از امام و یا دست کم از این نظر که او به مصارف آن ها داناتر است، طرفدارانی داشته است. البته برخی از فقیهان، ضمن تفکیک مفهوم نیابت از ولایت، پرداخت آن بخش از خمس، که مال امام معصوم (ع) است، به فقیهان را تنها از باب نیابت امام قبول داشتند. مانند میرزای قمی در جامع الشّتات که ضمن پذیرش نیابت فقیه، ولایت او را بر مال امام به گونه ای که بتواند در آن ها تصرف مالکانه کند، نپذیرفته است. محقق ثانی در جامع المقاصد نوشته است: «اصحاب ما اتفاق نظر دارند که فقیه عادل جامع الشرایط، در عصر غیبت، در همۀ اموری که نیابت پذیر است، نایب امامان هدایت (ع) به شمار می رود مگر عده ای که نیابت فقیه را در قتل و حدود استثنا کرده اند». او بدون توضیح دربارۀ تفاوت مفهومی میان واژۀ نیابت و ولایت، سعی کرد که با اعتضاد از نظریۀ پیشینیان در باب نیابت، نظریۀ ولایت مطلقۀ فقیه را مدلَّل سازد. گویا از نظر تاریخی، قدیمی ترین بحث دربارۀ ولایت فقیه، به شکل مبسوط و منسجم، در عوایدالایام ملااحمد نراقی (۱۱۸۵ـ۱۲۴۵ق) مطرح شده است. او و دو فقیه دیگر عهد قاجار، میرزای قمی و شیخ جعفر کاشف الغطا، گرچه در مقام عمل، فتحعلی شاه قاجار را تأیید می کردند، اما در نظر، به حکومت فقیهان در عصر غیبت امام زمان (عج) عقیده داشتند. در دورۀ مشروطه، میرزای نائینی را نیز باید ازجمله طرفداران ولایت فقیه بشماریم. در یک قرن اخیر غالباً بحث ولایت فقیه در باب تجارت مطرح شده که گویا این امر تبعیّتی از بحث تقریباً مبسوط شیخ انصاری در باب بیع در این باره بوده است. گفتنی است که دربارۀ ولایت فقیه در امر فتوا و قضاوت و یا ولایت وی در امور حسبی ظاهراً هیچ اختلافی بین فقیهان مطرح نبوده است. از فتوا، قضاوت و دیگر اموری که فقیه اختیار تصرف در آن ها را دارد، به عنوان «مناصب فقیه» نیز یاد می شود. نظریۀ ولایت فقیه قبل از امام خمینی(ره) به طور جدی مورد بحث و بررسی قرار نگرفته بود. با امام خمینی (ره) و کتاب ولایت فقیه وی عقیده به دخالتِ روحانیت در امر سیاست و حکومت در قالب نظریۀ ولایت فقیه مطرح شد. آنچه قبلاً نوعی نظارت از سوی روحانیت در امر حکومت تلقی می شد، اینک به صورت حکومت مستقیم روحانیت درآمد. در آغاز، این نظریه صرفاً بر دو اصل مبتنی بود: ۱. طرح اصل وجود ولایت فقیه و اثبات آن؛ ۲. منصب ولایت فقیه نَصبی، و حاکمْ منصوب از جانب خداست. پس از پیروزی انقلاب اسلامی این نظریه گسترش، و رأی مردم در نصب ولی فقیه موضوعیت یافت. امام خمینی (ره) در واپسین سال های عمر خود نظریۀ ولایت مطلقۀ فقیه را مطرح کرد. در تجدیدنظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنین آمده است: «ولایت امر و امامت امت برعهدۀ فقیه عادل و باتقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبّر است». ازجمله اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی است: تعیین سیاست های کلی نظام، فرماندهی کل نیروهای مسلح، نصب و عزل فقهای شورای نگهبان و عالی ترین مقام قوۀ قضائیه، امضای حکم ریاست جمهوری و عزل او، و نیز کلاً حل معضلات نظام.