ورامین

وَرامین مرکز شهرستان ورامین در جنوب شرقی استان تهران است. جمعیت این شهر طبق آمار سال ۱۳۹۵ برابر با ۲۲۵٬۶۲۸ بوده است. [ ۲] اکثر مردم این شهر به زبان فارسی صحبت می کنند، امّا گروه های قومیتی مختلفی در طول قرن ها به این شهر کوچیده اند. [ ۳]
ورامین از آغاز سده های نخستین اسلامی به عنوان یکی از نقاط مرکزی شیعیان مطرح شد[ ۴] ولی اوج شکوفایی آن تا پیش از دوران معاصر، در دورهٔ ایلخانان مغول بود و بناهای تاریخی شاخص این شهر مانند مسجد جامع و برج علاالدوله به این دوره تعلّق دارند. ورامین از آغاز حکومت قاجاریان و پایتخت شدن تهران رونق بیشتری یافت[ ۳] و در دوران پهلوی با ساخته شدن کارخانه ها، مانند کارخانه قند بر اهمیت آن افزوده شد. [ ۵]
شهر ورامین، مرکز شهرستان ورامین، در دشت ورامین در جنوب شرق تهران به عرض جغرافیایی ۳۵٫۳۲ و طول جغرافیایی ۵۱٫۶۴[ ۶] قرار گرفته است.
شهر ورامین با قرارگیری در ۹۱۸ متر ارتفاع از سطح دریاهای آزاد و مجاورت با کویر مرکزی ایران آب وهوای خشک و نیمه بیابانی دارد.
نام امروزی ورامین از سدهٔ سوم هجری به این سو به همین تلفّظ و نوشتار ثبت شده است. [ ۸] وجه تسمیه ورامین دقیقاً مشخّص نیست و عموم گفته ها بر پایهٔ حدس و گمان است. در برهان قاطع آمده است: «وَرام … چیزهای سهل و کم وزن را گویند و نام شهری است از ملک ری که به ورامین شهرت دارد. » فرهنگ نفیسی نیز «ورام» را کمی و نقصان در وزن و هر چیز سهل می داند و آن را شهری از توابع ری و بلوکی که در آن واقع است می نامد. [ ۹] در فرهنگ دهخدا نیز ورام را برابر با ورامین ذکر کرده است. [ ۱۰] جلال الدین کزازی واژهٔ «ورام» را خوانشی از واژهٔ «وهرام»، صورت پهلوی نام بهرام، می داند؛ در نتیجه «ورام+ین» به معنای «شهر بهرام» را به عنوان وجه تسمیه ممکن می داند. [ ۱۱]
جمعیت ورامین در سال های مختلف به شرح زیر بوده است:
مردم بومی شهر ورامین به زبان پارسی سخن می گویند و بارزترین نکته در لهجهٔ آن ها به کارگیری پسوند - ک برای فعل سوم شخص مفرد در حالت ماضی نقلی است. [ ۱۳] در طول تاریخ گروه های قومیتی مختلفی از جمله لر، ترک، کرد و عرب نیز به این منطقه کوچیده اند. [ ۳]
در منطقهٔ ورامین تعداد زیادی قلعه به نام گبری وجود دارد که نشانگر زرتشتی بودن مردم این منطقه در پیش از اسلام است. [ ۹] پس از اسلام ورامین از مناطق پرقدرت شیعیان بوده است. [ ۴] به ویژه از سدهٔ پنجم هجری به این سو به علّت سکونت برخی سادات و نزدیکی به سایر مناطق شیعی، تشیّع در این شهر رواج یافت. [ ۱۴] حمدالله مستوفی در سدهٔ هشتم یعنی پیش از صفویه در گزارشی از ورامین گفته است که مردم منطقه شیعه دوازده امامی هستند. [ ۵] گروهی از مردم که بیشتر ساکن روستای خورین هستند علی اللهی هستند. [ ۱۵]