حمدالله مستوفی

فرهنگ فارسی

خواجه احمد بن ابی بکر قزوینی یکی از مشاهیر مورخان است

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حمد الله بن تاج الدین ابی بکر بن (ا)حمد بن نصر مستوفی که نام او را «حمد» هم ذکر کرده اند. وی تاریخ نویس و وزیر بودند.
شرح حال مؤلف و آخرین اثر او از احوال حمد الله مستوفی جز همان مختصری که خود او در آثارش بطور پراکنده بدست داده و نیز بجز بعضی از اشارات و مطالب جزئی دیگر که در آثار نویسندگان متاخر آمده است، اطلاع بیشتری در دست نیست. بخشی از این اطلاعات را ابتدا مستشرقین اروپایی جمع آوری و منتشر کردند که مدت ها مورد استناد محققان بود. سپس محمد دبیر سیاقی در مقدمه بخش جغرافیایی «نزهت القلوب» و عبد الحسین نوائی در مقدمه «تاریخ گزیده» و وارد در رساله خود مطالب دیگری بدان افزودند. در اینجا برای احتراز از تکرار، از ذکر آن مطالب به صورت مشروح خودداری کرده، و فقط به آوردن چند نکته بر اساس منابعی که در دسترس بود، بسنده می شود: در مورد شرح حال مستوفی و آثارش بنگرید به:: . . ، ۳۹- ۱۹۲۷، ۱۸۷۹، ۳- ۱. ۲۸۳۳. . ۲۶۳. ، ۱۷۴- ۱۷۲. ، ۱۸۹۵. : ،: . ،، ۲- ۱... ۲۳۶. ، ۲. . ۱۹۰۴- ۱۸۹۶: . . --) ۱۹۱۰/. ۱۰۷. ، (. ،،: . . : ۱۹۲۰ ۱۰۰- ۸۷. ، (۱۵۰۲- ۱۲۶۵..) - ۵۹۸. ۱۶۸، ۱۶۰. ، ۱۹۵۹- مقدمه عبد الحسین نوائی بر «تاریخ گزیده» (وارد در رساله خود، ص ه. یب). ۱۹۵- ۱۸۵. ، ۱۹۸۹،. . ۷۹- چارلز ملویل (.) ، نیز بنگرید به مقاله ای که در مورد شرح حال مستوفی و آثار او برای «دانشنامه ایران» نوشته است؛ این مقاله در دست چاپ است.
معرفی اجمالی
حمد الله بن تاج الدین ابی بکر بن(ا) حمد بن نصر مستوفی که نام او را «حمد» هم ذکر کرده اند، اصلا از مردم قزوین و ساکن آنجا بود. از سال تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست، مگر اشاره هایی که وی در همین کتاب «ظفرنامه» به سن خود کرده است. بنا بر اشاره مؤلف، او تالیف «ظفرنامه» را در چهل سالگی آغاز کرد و این کار پانزده سال طول کشید و در سال ۷۳۵ هجری به پایان رسید، یعنی متولد حدود سال ۶۸۰ هجری بوده است. نتیجه ای که محققان تا به حال از این چند نکته گرفته اند، اینست که سال ۶۸۰ هجری و یا کمی پیشتر از آن را باید سال تولد وی دانست. مستوفی، همان طور که در پایین نشان داده خواهد شد، ظاهرا عمده مطالب «تاریخ گزیده» را به صورت پیشنویس منثوری برای به نظم کشیدن «ظفرنامه» تهیه کرده بوده است، بنابر این به احتمال زیاد کار تکمیل و تالیف نسخه نهایی «تاریخ گزیده» نباید بیش از یکی دو سال طول کشیده باشد. به هر حال چون از مدت تالیف «تاریخ گزیده» بی اطلاعیم و نیز مشخص نیست که آیا این مدت در طی این پانزده سال قرار دارد یا نه، لذا چاره ای نداریم جز اینکه از سال ۷۳۵ هجری که تالیف «ظفرنامه» خاتمه یافته، پانزده سال به عقب برگردیم، یعنی به سال ۷۲۰، و سپس از این تاریخ چهل سال- یا یکی دو سال بیشتر- به پایین، یعنی به سال ۶۸۰ و یا حدود سال ۶۷۸/ ۶۷۹ هجری برویم و آن را سال تولد او به حساب آوریم (مقایسه شود پایین، ۱۳).
خانواده حمدالله

دانشنامه آزاد فارسی

حَمدُالله مُستوفی (۶۸۰ـ قزوین ۷۵۰ق)
مورخ، جغرافیانویس و شاعر ایرانی. از مردم قزوین بود. بیشتر اعضای خاندان او از مستوفیان و متصدیان امور دیوانی در دستگاه ایلخانان بودند. حمدالله نخست در خدمت رشیدالدین فضل الله بود و از طرف او عهده دار امور دیوانی قزوین، زنجان، ابهر و دو دهستان طارم شد. پس از مرگ رشیدالدین فضل الله به دربار پسر او غیاث الدین محمد رشیدی پیوست (۷۱۶ق) و تا ۷۳۶ق در دستگاه او خدمت کرد. از آثارش: تاریخ گزیده؛ نزهة القلوب؛ ظفرنامه.

پیشنهاد کاربران

بنام خدا
با سلام، این مورخ معروف قزوینی که صاحب کتب معروف تاریخ گزیده و ظفرنامه میباشد خود را از تبار اعراب میداند و با نام بردن چند نام عربی خود را به یک عرب نسب میدهد . الله اعلم. با تشکر.

بپرس