وجوه و نظایر در قران

[ویکی فقه] وجوه و نظایر در قرآن. یکی از مباحث علوم قرآنی، «وجوه و نظایر قرآن» است که مفسر قرآن کریم باید از آن اطلاع داشته باشد.«وجوه» لفظ مشترکی است که در معانی گوناگون کاربرد دارد؛ و در هر مورد به کمک قرینه، به معنایی خاص انصراف پیدا می کند؛ خواه آن معنا حقیقی یا مجازی یا استعاری یا کنایی باشد.«نظایر» نیز به الفاظی گفته می شود که متواطی و در دلالت بر مصادیق، یکسان باشند.
یکی از مسائل قرآنی، مسئله «وجوه و نظایر» است، که راه احتمال را در فهم معانی قرآن باز نموده و گاهی موجب اشتباه برخی و گاه موجب دست آویزی برای فتنه جویان شده است. فهم معانی قرآن نیاز به ورزیدگی و اندیشه عمیق دارد تا امکان سد احتمالات میسر گردد؛ لذا شناخت وجوه و احتمالات و نیز اشباه و نظایر یک ضرورت تفسیری به شمار می رود. در این زمینه کتاب ها و رساله های فراوانی نوشته شده و نیز تألیفاتی با عنوان «غریب القرآن » یا «تأویل مشکل القرآن » ارائه شده است. پیشینیان در این زمینه کوشش فراوانی نموده و برای حل مشکلات قرآنی آثار نفیسی از خود به یادگار گذارده اند.
نویسندگان در این زمینه
برخی نویسندگان در این زمینه، عبارت اند از:
← ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بلخی
عمده ترین کتابِ در دست در این زمینه، کتاب «وجوه و نظایر» نوشته ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی (متوفای حدود سال ۶۰۰) است. این کتاب به فارسی نگاشته شده و دکتر مهدی محقق آن را تحقیق نموده، در اختیار خوانندگان قرار داده است. این کتاب در واقع، تکمیل شده کتاب مقاتل بن سلیمان است. مؤلف ابتدا به عربی بر آن افزوده، سپس با اضافاتی آن را به فارسی درآورده است. خود چنین گوید:
← بخشی از سخنان مؤلف
...