وارونگی

وارونگی (ریاضیات گسسته). در علوم کامپیوتر و ریاضیات گسسته، دنباله‎ای وارونگی دارد که دو عنصر آن از نظم عادی خود خارج هستند. تعداد وارونگی‎های یک جایگشت به ما نشان می‎دهد که آن جایگشت تا چه‎حد از نظم طبیعی ( همان ترتیب عادی ) خود خارج است.
π را جایگشتی دلخواه درنظربگیرید. اگر در جایگشت π ، i < j و π ( i ) > π ( j ) باشد، آنگاه جفت اندیس ( i , j ) [ ۱] [ ۲] یا جفت عنصر ( π ( i ) , π ( j ) ) [ ۳] [ ۴] [ ۵] ، یک وارونگی از جایگشت π نامیده می شوند.
وارونگی معمولاً برای جایگشت ها تعریف می شود، ولی امکان دارد برای دنباله نیز تعریف شود:
S را یک دنباله ( یا جایگشت Multi Set [ ۶] ) درنظر بگیرید. اگر i < j و S ( i ) > S ( j ) باشد، به دو اندیس ( i , j ) [ ۶] [ ۷] یا دو عنصر ( S ( i ) , S ( j ) ) [ ۸] وارونگی S گفته می شود.
برای دنباله ها، وارونگی ها طبق تعریف مبتنی بر عنصر، یکتا نیستند، زیرا امکان دارد جفت اندیس های متفاوت مقادیر یکسانی داشته باشند.
مجموعه وارونگی، مجموعه همه وارونگی ها است. مجموعهٔ وارونگی یک جایگشت با توجه به تعریف مبتنی بر مکان، همان است که از معکوس مجموعه وارونگی جایگشت با توجه به تعریف مبتنی بر عنصر به دست می‎آید و بالعکس، [ ۹] تنها با رد و بدل عناصر از جفت ها.
عدد وارونگی شاخص بارز مجموعه وارونگی است. این یک اندازه گیری رایج از مرتب سازی یک جایگشت [ ۵] یا دنباله است. [ ۸]
عدد وارونگی تعداد برخوردها در نمودار پیکانی جایگشت است، [ ۹] فاصله Kendall tau آن، از جایگاه اصلی و جمع هر یک از بردارهای مربوط به وارونگی که در زیر تعریف شده است.
مهم نیست که از تعریف مبتنی بر مکان یا مبتنی بر عنصر وارونگی برای تعریف عدد وارونگی استفاده شود، زیرا یک جایگشت و معکوس آن دارای تعداد وارونگی‎های یکسانی هستند.
دیگر اندازه گیری های ( پیش - ) مرتب سازی شامل حداقل تعداد عناصری که می توانند از دنباله حذف شوند تا یک دنباله کاملاً مرتب حاصل شود، تعداد و طول «اجراهای» مرتب شده در داخل دنباله، Spearman Footrule ( مجموع فاصله های هر عنصر از مکان قرارگیری آن پس از مرتب سازی ) و کمترین تعداد جابجایی مورد نیاز برای مرتب سازی دنباله است. [ ۱۰] الگوریتم های مرتب سازی مقایسه استاندارد می توانند برای محاسبه تعداد وارونگی در زمان O ( n log n ) سازگار شوند.

وارونگی (زمین شناسی). وارونگی یا وارونگی حوضه در زمین شناسی ساختاری به بالاآمدگی نسبی یک حوضه رسوبی یا ساختارهای مشابه در نتیجه کوتاه شدگی پوسته گفته می شود. وارونگی معمولاً مانع از بالاآمدگی دیواره های گسل کششی متعاقب آن یا بالاآمدگی ناشی از ستون های گوشته ای می شود. اصطلاح وارونگی همچنین می تواند به گسل های منفرد اشاره داشته باشد، در جایی که یک گسل کششی در سمت مخالف جنبش اصلی آن، دوباره فعال شود.
اصطلاح وارونگی منفی نیز گاهی برای بیان فعالیت دوباره گسل های معکوس و راندگی ها در زمان گسترش به کار می رود.
اصطلاح وارونگی به طور ساده به این واقعیت اشاره دارد که یک منطقه نسبتاً پست دچار بالاآمدگی شده در حالی که خود توالی سنگ معمولاً معکوس نیست.

وارونگی (هواشناسی). وارونگی دما ( همچنین وارونگی گرمایی یا اینورژن ) به پدیده ای گفته می شود که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع، دما نیز زیاد می شود و در این شرایط درجه حرارت پائین جو کمتر از طبقه فوقانی می باشد. وارونگی دما معمولاً باعث به دام افتادن آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین می شود. یا به توصیفی دیگر در حالت عادی در لایه اولیه جو یعنی همان تروپوسفر با افزایش ارتفاع از سطح زمین دمای هوا کاهش می یابد از این رو در شرایط عادی هوای مجاور سطح زمین گرمتر و سبک تر از لایه های بالایی است و به راحتی می تواند به سمت بالا صعود کند اما در ماه های سرد سال وضعیت برعکس می شود ساکن است لایه هوای گرمی در بالای آن قرار می گیرد در چنین شرایطی حرکت صعودی و جابجایی هوا صورت نمی گیرد و موجب افزایش آلودگی می شود که به این حالت هوا وارونگی دما می گویند.
عوامل زیر موجب می شود که هنگام شب تشعشع ( از زمین ) شدید شده و سطح زمین به سرعت حرارت خود را از دست دهد و خیلی زود سرد شود و وارونگی دما پدید آید.
• وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می گردد.
• آسمان صاف و بدون ابر که عمل تشعشع را سرعت می بخشد.
• هوای آرام و بدون باد که باعث عدم تداخل هوای سرد و گرم شود.
طبق آماری که در طول ۵ سال از ایستگاه مهرآباد تهران گرفته شده است، بیشترین میزان ارتفاع وارونگی دما در فصل پاییز ۴۱۹ متر، در فصل زمستان ۴۰۴ متر، در بهار ۳۵۴ متر و در تابستان ۳۸۴ متر بوده است. همچنین میانگین مدت زمان وارونگی دما ۲۳۹ روز بوده است که در بهار، ۵۷ روز، در تابستان ۶۱/۲ روز، در پاییز ۵۸ روز و در زمستان ۶۱/۲ روز بوده است. [ ۱] هوای شهر مشهد بیش از ۲۷۰ روز در سال در حالت وارونگی قرار دارد. [ ۲]