هیتی ها

هیتی ها قومی هندواروپایی باستانی بودند که یک پادشاهی را در اطراف شهر خاتوشا ( بغازکوی کنونی در شمال مرکزی ترکیه ) تأسیس کردند. هیتی ها از نخستین گروه هایی بودند که از سرزمین اصلی هندواروپاییان هجرت کردند و به زبان هندواروپایی صحبت می کردند. امپراتوری هیتی ها در بیشتر دوره هزاره دوم قبل از میلاد دوام آورد. منشا هیتی ها احتمالا فراتر از دریای سیاه و در اروپا بوده است. [ ۱]
هیتی ها به زبان هیتی که از شاخهٔ آناتولی خانوادهٔ هندواروپایی صحبت می کردند و کشوری پادشاهی در آناتولی ( ترکیه امروزی ) و میان رودان شمالی و سوریه تأسیس کردند و پایتخت آن ها شهر خاتوشا ( ۱۱۸۰ تا ۳۰۰۰۰ پ. م ) بود.
پادشاهی هیتی ها که در اوج خود آناتولی مرکزی، شمال غربی سوریه تا اوگاریت و میان رودان تا بابل را در بر می گرفت، بین سال های ۱۷۰۰ تا ۱۲۰۰ قبل از میلاد وجود داشت و در حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد به پایان رسید. در آن زمان تمام شرق مدیترانه در آشفتگی شدید بود. از آنجایی که بسیاری از شهرها در آتش سوختند، به آن فاجعه آتش می گویند. در عصر آهن پس از آن، امپراتوری هیتی ها به چندین شهر - دولت مستقل تجزیه شد که برخی از آنها تا حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد وجود داشتند.
پادشاهی هیتی، یا حداقل منطقه اصلی آن، در زبان هیتی به عنوان سرزمین هاتی شناخته می شد. با این حال، هیتی ها را نباید با حتیان اشتباه گرفت. حتیان ساکنان غیر هندواروپایی این منطقه بودند که پیش از ورود هیتی های هندواروپایی به آناتولی، از هزاره دوم قبل از میلاد، در همان جا سکونت داشتند. زبان حتیان، حتی نامیده می شود. علاوه بر این، هیتی هایی که در انجیل از آن ها نام برده شده است، احتمالاً مردمانی بودند که امروزه نوهیتی ها نامیده می شوند. نوهیتی ها گروه هایی بودند که پس از فروپاشی پادشاهی هیتی در آناتولی از ۱۲۰۰ قبل از میلاد کنترل سوریه را در دست گرفتند. آنها با پیشینیان خود اشتراکات کمی داشتند و به زبان لووی صحبت می کردند.
اولین شواهد باستان شناسی مربوط به هیتی ها در لوح های گلی یافت شده ازجمله در شهر آشوری کول تپه ( کارم کانش سابق ) که حاوی توصیفات دادوستد بین بازرگانان آشوری و سرزمین حتی بود. برخی از اسامی در الواح نه حتی و نه آشوری، بلکه مشخصاً هند و اروپایی هستند.
در اوایل سال ۱۸۱۲، بورکارت جهانگرد در کتاب خود به نام «سفر به شام» در مورد یک سنگ بازالت در گوشه ای از بازار در حمات گزارش داد که دارای چهره ها و شخصیت های عجیب و غریب، شبیه هیروگلیف، اما متفاوت از سنگ های مصری بودند. با این حال، تا سال ۱۸۷۲ طول کشید تا مبلغ مذهبی، ویلیام رایت، موفق شود یک رونوشت از این سنگ نگاره تهیه کند. ای. اچ. سایس در سال ۱۸۷۶ هجری قمری، «خِتا» را که در منابع مصری از آن ها یاد شده بود با حتی ها از منابع آشوری برابر دانست و کتیبه های حمات را به آن ها و به قومی که در انجیل هیتی ها نام دارد نسبت داد. در سال ۱۸۸۷، حفاری در تل عمارنه در مصر مکاتبات دیپلماتیک بین فرعون آمنهوتپ سوم و پسرش آخناتون را آشکار کرد. دو نامه مربوط به پادشاهی ختا بود که ظاهراً به همان منطقه ای اشاره دارد که در آثار میان رودان آن را حتی می نامیدند. این نامه ها به خط میخی استاندارد اکدی، اما به زبانی ناشناخته نوشته شده است. دانشمندان موفق به خواندن این نامه ها شدند اما ارتباط آن با تمدن هیتی آناتولی را در آن زمان درک نکردند. .