همکاری فرایند و کُنشِ گروه هایی از
جانداران است که با هم برای منافع مشترک، متقابل یا برخی از منافع زیربنایی، کار یا عمل می کنند؛ گفته می شود. همکاری، نقطهٔ مقابلِ کار کردن برایِ منافع شخصی است. بسیاری از گونه هایِ گیاهی و جانوری با اعضای دیگرِ گونهٔ خود و گونه های دیگر، همکاری می کنند (
همزیستی یا
هم زیستی دوسویه ) . [ ۱] [ ۲]
پارادایم کشیدن تعاونی یک طرح آزمایشی برای ارزشیابی شرایط دستیابی همکاری حیوانات است. [ ۳]
اصطلاح همکاری را نخستین بار
رابرت اوون انگلیسی در مقابل واژه رقابت Competition به کار برد. سپس صاحب نظران و مصلحان اجتماعی این کلمه را با مفاهیم و کارکردهای متفاوتی به کار بستند، تا جایی که مقوله نهضت همکاری Movment cooperation و حتی همکاری گرایی Cooperatisme در نظریه های اقتصادی – اجتماعی، جایگاه ویژه ای یافت.
به طور کلی تاریخچه تعاون در جهان را از نظر اقتصادی، به دو دوره تقسیم کرد: دوره اول از آغاز زندگی اجتماعی انسان شروع می شود و از قرن پانزدهم میلادی به تدریج تحول می پذیرد تا این که به شکل کنونی درمی آید.
دوره دوم با
انقلاب صنعتی و انقلاب فرانسه، قرن هیجدهم میلادی شروع می شود که دارای تعریفی مخصوص به دوران خود است، بنابراین دوره اول را عصر تعاون اجتماعی و دوره دوم را عصر تعاون صنعتی یا علمی می نامند.
در مورد تاریخچه تعاون در ایران، آغاز همکاری رسمی در ایران را می توان به تصویب
قانون تجارت ایران در سال ۱۳۰۳ خورشیدی دانست که موادی از این قانون به بحث در مورد تعاونی های تولید و مصرف پرداخته بود.
اما از لحاظ تشکیل و ثبت فعالیت تعاونی های رسمی می توان سال ۱۳۱۴ خورشیدی را آغاز فعالیت تعاونی ها در ایران دانست: زیرا در این سال توسط دولت اقدام به تشکیل نخستین شرکت همکاری روستایی در منطقه داور آباد
گرمسار گردید.
شرکت تعاونی راچدیل انگلستان در پی بروز بحران های ناشی از انقلاب صنعتی و حاکمیت سرمایه و
سرمایه داری بر ارزش های انسانی، توسط ۲۸ نفر در سال ۱۸۴۴ میلادی تشکیل شد؛ که نظریه و روش های کار آن ها سرمشقی برای تشکیل شرکت های تعاونی در دنیا قرار گرفت و تا امروز در سراسر دنیا این اصول ارزش و اعتبار خود را حفظ کرده و بنام
اصول مکتب شرکت های تعاونی راچدیل شناخته شده است.
اتحادیه بین المللی تعاونInternational Cooperation Alliance