همه گیرشناسی

همه گیرشناسی یا اِپیدمیولوژی ( به انگلیسی: Epidemiology ) مطالعه نحوه انتشار بیماری ها و عوامل بیماری زا، توزیع بیماری ها در زمان ها، مکان ها، نژادها یا فرهنگ های خاص یا هر عاملی که به سلامت مربوط باشد، است. [ ۱] این اصطلاح ابتدا به مفهوم «علم بررسی همه گیری بیماری های عفونی» به کار برده شد ولی امروزه با پیشرفت تمام علوم و از جمله علم پزشکی و بهداشت عمومی و کنترل بسیاری از همه گیری ها و تحولات اپیدمیولوژیک علل بیماری ها ( تغییر علل اصلی مرگ و میر از بیماری واگیردار به بیماری مزمن ) دامنه آن وسعت بیشتری پیدا کرده است، به مفهوم «علم بررسی انتشار و علل بیماری ها» تلقی می گردد. از نظر لغوی کلمه Epi به معنی روی، کلمه Demos به معنی مردم و کلمه Logus به معنی بررسی و شناخت بوده که معنی لغوی این اصطلاح عبارت است از «شناخت آنچه بر مردم می گذرد» و اگرچه وضعیت بهداشت و پزشکی جامعه مدنظر باشد ولی با اقتصاد، جامعه شناسی، فرهنگ، مذهب و… ارتباط بسیار نزدیکی دارد؛ چرا که در پزشکی بالینی به مفهوم مطب داری آن بیشتر خود فرد و بیماری او مد نظر است اما در همه گیرشناسی، بیشتر توجه به گروه و جامعه است و همه گیرشناسی بالینی به هر دو جنبه توجه دارد. فردی که در این زمینه تخصص و تبحر دارد را همه گیرشناس یا اپیدمولوژیست ( Epidemiologist ) می نامند.
اپیدمیولوژی اساس بسیاری از تحقیقات و یافته های پزشکی است. در این روش که مطالعات اپیدمیولوژیک نامیده می شود، بروز و شیوع یک بیماری با عوامل خطر یا اصطلاحاً ریسک فاکتورها مرتبط می شود و با تلاش برای کاهش عوامل خطری که ارتباط آن ها اثبات شده است، بار بیماری ها کنترل می شود. اپیدمیولوژی همچنین در فرایند تشخیص با تمرکز بر میزان شیوع بیماری ها در مناطق مختلف، احتمال خطاهای تشخیص را کاهش می دهد.