همرفت گوشتهٔ زمین ( به انگلیسی: Mantle convection ) خزش بسیار آهستهٔ گوشتهٔ جامد سیلیکاتی زمین است که ناشی از جریان های همرفت حامل گرما از درون سیاره به سطح آن است. [ ۱] [ ۲]
سطح زمین یا سنگ کره بر روی سست کره ( استنوسفر ) سوار است. این دو با هم گوشته بالایی زمین را تشکیل می دهند. سنگ کره به تعدادی صفحه تقسیم شده که زمین ساخت های صفحه ای نام دارند. این صفحه ها به طور مداوم در طول زمان در مرزهای خود با صفحهٔ مجاور «ایجاد» و «خورده» می شوند. «ایجاد» با افزوده شدن گوشته به لبه های رو به رشد یک صفحه، همراه با گسترش بستر اقیانوس، رخ می دهد. مواد گوشته ای گرم و داغ با از دست دادن دمای خود از راه رسانش و همرفتِ، سرد می شود. در لبه های در حال خوردگیِ صفحه، مواد با از دست دادن دما متراکم و سخت شده زیر بار وزن خود و در فرایند فرورانش معمولاً در یک درازگودال، فرومی رود. [ ۳]
این مادهٔ فرورانش شده به بخش درونی تر زمین فرومی رود. به نظر می رسد برخی از مواد فروریخته به جبهه «گوشتهٔ زیرین» می رسند، [ ۴] در حالی که در جاهای دیگری، از غرق شدن بیشتر این مواد جلوگیری می شود، احتمالاً این به دلیل انتقال فاز از لعل گونگی به پروسکایت سیلیکات و منیزویوستیت؛ که یک فرایند واکنش گرماگیر ( اندوترمیک ) است، رخ می دهد. [ ۵]
فرورانش پوستهٔ اقیانوس آتشفشان خیزی ایجاد می کند؛ هرچند مکانیسم های اساسی گوناگونی در کار هستند. آتشفشان ممکن است در اثر فرایندهایی که ویژگی شناوری گوشته را افزایش می دهند و در نتیجه جریان مواد نیمه مذاب را که چگالی کمتری پیدا کرده اند را به سوی بالا بفرستند رخ دهد، که جریان رو به بالای مواد نیمه ذوب نتیجهٔ آن است. همرفت ثانویه ممکن است باعث آتشفشان سطحی در نتیجه پسوند داخل صافی[ ۶] و لکه های گوشته شود. [ ۷] صفحه های زمین ساختی ( تکتونیکی ) در سطح زمین حرکت کنند. [ ۸] به نظر می رسد در دوران پیشازیستی ( هادئن ) بسیار فعال تر بوده و در نتیجهٔ مرتب سازی گرانشی آهن مذاب سنگین، نیکل و سولفیدها به سوی هسته و مواد معدنی سبک تر سیلیکات به گوشته رسیده است.
در اواخر سدهٔ بیستم، در جامعهٔ ژئوفیزیک بحث درخور توجهی در این باره صورت گرفت که: همرفت احتمالاً می تواند «لایه لایه» یا به صورت «کل» ( یکپارچه ) باشد. [ ۱۰] [ ۱۱] اگرچه گفتگو پیرامون بخش های این بحث هنوز هم ادامه دارد، نتیجه گیری های به دست آمده از توموگرافی لرزه ای، شبیه سازی عددی انتقال گوشته و بررسی میدان گرانشی زمین، جهت همه به سوی وجود همرفت گوشته ای به صورت «کل»؛ دست کم در زمان حاضر، است. در این مدل، سنگ کرهی سرد اقیانوسی تشنهٔ حرارت، از تمام سطح تا مرز هسته–گوشته ( CMB ) فرومی رود و ستون های داغ گوشته ای از CMB تا رسیدن به سطح بالا می روند. [ ۱۲] این تصویر تا اندازهٔ زیادی برپایهٔ نتایج مدل های توموگرافی جهانی لرزه ای؛ که به طور معمول ناهنجاری های صفحه و ستون گوشته ای را نشان می دهد، منطقهٔ انتقال گوشته را نشان می دهد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفسطح زمین یا سنگ کره بر روی سست کره ( استنوسفر ) سوار است. این دو با هم گوشته بالایی زمین را تشکیل می دهند. سنگ کره به تعدادی صفحه تقسیم شده که زمین ساخت های صفحه ای نام دارند. این صفحه ها به طور مداوم در طول زمان در مرزهای خود با صفحهٔ مجاور «ایجاد» و «خورده» می شوند. «ایجاد» با افزوده شدن گوشته به لبه های رو به رشد یک صفحه، همراه با گسترش بستر اقیانوس، رخ می دهد. مواد گوشته ای گرم و داغ با از دست دادن دمای خود از راه رسانش و همرفتِ، سرد می شود. در لبه های در حال خوردگیِ صفحه، مواد با از دست دادن دما متراکم و سخت شده زیر بار وزن خود و در فرایند فرورانش معمولاً در یک درازگودال، فرومی رود. [ ۳]
این مادهٔ فرورانش شده به بخش درونی تر زمین فرومی رود. به نظر می رسد برخی از مواد فروریخته به جبهه «گوشتهٔ زیرین» می رسند، [ ۴] در حالی که در جاهای دیگری، از غرق شدن بیشتر این مواد جلوگیری می شود، احتمالاً این به دلیل انتقال فاز از لعل گونگی به پروسکایت سیلیکات و منیزویوستیت؛ که یک فرایند واکنش گرماگیر ( اندوترمیک ) است، رخ می دهد. [ ۵]
فرورانش پوستهٔ اقیانوس آتشفشان خیزی ایجاد می کند؛ هرچند مکانیسم های اساسی گوناگونی در کار هستند. آتشفشان ممکن است در اثر فرایندهایی که ویژگی شناوری گوشته را افزایش می دهند و در نتیجه جریان مواد نیمه مذاب را که چگالی کمتری پیدا کرده اند را به سوی بالا بفرستند رخ دهد، که جریان رو به بالای مواد نیمه ذوب نتیجهٔ آن است. همرفت ثانویه ممکن است باعث آتشفشان سطحی در نتیجه پسوند داخل صافی[ ۶] و لکه های گوشته شود. [ ۷] صفحه های زمین ساختی ( تکتونیکی ) در سطح زمین حرکت کنند. [ ۸] به نظر می رسد در دوران پیشازیستی ( هادئن ) بسیار فعال تر بوده و در نتیجهٔ مرتب سازی گرانشی آهن مذاب سنگین، نیکل و سولفیدها به سوی هسته و مواد معدنی سبک تر سیلیکات به گوشته رسیده است.
در اواخر سدهٔ بیستم، در جامعهٔ ژئوفیزیک بحث درخور توجهی در این باره صورت گرفت که: همرفت احتمالاً می تواند «لایه لایه» یا به صورت «کل» ( یکپارچه ) باشد. [ ۱۰] [ ۱۱] اگرچه گفتگو پیرامون بخش های این بحث هنوز هم ادامه دارد، نتیجه گیری های به دست آمده از توموگرافی لرزه ای، شبیه سازی عددی انتقال گوشته و بررسی میدان گرانشی زمین، جهت همه به سوی وجود همرفت گوشته ای به صورت «کل»؛ دست کم در زمان حاضر، است. در این مدل، سنگ کرهی سرد اقیانوسی تشنهٔ حرارت، از تمام سطح تا مرز هسته–گوشته ( CMB ) فرومی رود و ستون های داغ گوشته ای از CMB تا رسیدن به سطح بالا می روند. [ ۱۲] این تصویر تا اندازهٔ زیادی برپایهٔ نتایج مدل های توموگرافی جهانی لرزه ای؛ که به طور معمول ناهنجاری های صفحه و ستون گوشته ای را نشان می دهد، منطقهٔ انتقال گوشته را نشان می دهد.
wiki: همرفت گوشته