هشت بهشت

هشت بهشت (کتاب). هشت بهشت، نوشته میرزا آقاخان کرمانی و شیخ احمد روحی دو تن از ازلیان است که به زعم نوشته کتاب دربارهٔ احکام آیین بیانی و پاره ای از وقایع تاریخی نگاشته شده است. [ ۱] [ ۲]
این کتاب، در شرح احکام آیین باب و نیز دارای نقدی کلامی - تاریخی، بر دعوت استقلالی میرزا حسینعلی نوری است که با ادبیاتی سخت به نگارش درآمده است. بهائیان این کتاب را در شمار آثار سیاسی بابیان در زمان مشروطیت دانسته اند. [ ۲] نویسندگان این کتاب در ارتباط با میرزا حسینعلی نوری، بنیانگذار آیین بهائی و مشاورش از واژگانی تند استفاده کرده اند. [ ۳]
علت نام گذاری کتاب به هشت بهشت، وجود هشت بابی است که در آن گردآوری شده است. [ ۴] هشت باب از این قرارند:
• باب اول: در حقوق الهیه
• باب دوم: در تهذیب اخلاق
• باب سوم: در تدبیر و حکمت منزل
• باب چهارم: در حقوق مدنیه
• باب پنجم: در حقوق و نوامیس عامّه
• باب ششم: در حقوق ملکوتیه
• باب هفتم: در احوال قیامت و دلائل ظهور قائم آل محمد
• باب هشتم: در وقایع قیامت و ظهور نقطه بیان و اصحاب او[ ۵] [ ۶]
در این کتاب بر اساس آموزه های سید علی محمد شیرازی، برخی از مشخصات حکومت بیانی درج گردیده است:[ ۶]
• در کتاب بیان حکم برآن شده که قوای دولت، با قوای ملت، دائماً، متساوی و در برابر یکدیگر، قائم و برپا باشند؛ و باید شخص رئیس در احکام خود معصوم و مصون از حطا و زلل باشد. اما دراحکامی که حق اوست، نه در احکام خصوصیه و جزئیه، که باید به مشورت و اکثریت آراء پیش برود. [ ۷]
• فراگیر کردن ( صلح عمومی ) و جلوگیری از خرید وفروش سلاح های جنگی وبرداشتن رسم اسارت و برده فروشی و…[ ۸]
• نپذیرفتن ( فدیه و جزیه ) از ( منکرین و معاندین دین بیان ) و جلوگیری از کشتن هر که ( به مشعر فؤاد و توحید ) نیامده، تا با این ( قتل عامه ) ، ( صلح عامه ) حاصل شود و ( کل روی زمین ) در ( مشعر فؤاد ) وارد شوند. [ ۹]
• تشکیل مجلسی در ( هر بلد و هر مرکز ) با حضور ( سفراء و مبعوثان هر دولت ومنتخبین آن مملکت ) تا ( به طور مساوات در میان سکنه آن حدود حکم کند، اعم از اهالی یا اجانب ) [ ۱۰]
شهاب فردوسی در این خصوص می فرماید:[ ۱۱]
باب در آثار خود - بر طبق کتاب هشت بهشت - وعده داده است که قبل از انقضای ۶۵ سال از ظهور او در ایران حادثه ای پیش خواهد آمد که بابیه عزت خواهند یافت و دشمنان ایشان خوار خواهند شد و این حادثه را بابیان، مشروطهٔ ایران می پندارند و نیز باب گفته است که چون قاجاریه رجعت بنی امیه هستند همان طور که بعد از شهادت حضرت سیدالشهداء هزار ماه حکومت کردند قبل از انقضای هزار ماه از ظهور منقرض خواهند شد. بابیه این موضوه را بر ظهور رضا شاه که سبب انقراض قاجاریه شد تطبیق می کنند.

منظومه ای به فارسی در اوصاف بهرام گور، سرودۀ امیرخسرو دهلوی. این اثر که پنجمین مثنوی خمسۀ امیرخسروست، در ۷۰۱ق در ۳۳۵۰ بیت به پایان رسیده است. امیرخسرو این مثنوی را به پیروی از هفت پیکر نظامی گنجوی سروده و با نظامی به مقابله برخاسته است. هشت بهشت به چاپ رسیده است (۱۲۸۹ق).