هدایت عامه

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] هدایت عامه به رساندن هر موجودی به نهایت کمال وجودی و غایت از خلقت او معنا شده است که شامل تمام موجودات عالم از انسان و غیر انسان خواهد شد. آیاتی از قرآن از جمله آیه ۵۰ سوره طه و آیه ۳ سوره اعلی را ناظر بر این نوع از هدایت دانسته اند. درباره ماهیت هدایت عامه نظرات مختلفی ارائه شده است؛ برخی آن را همان هدایت تکوینی، عده ای آن را فقط مخصوص انسان و برخی آن را شامل هدایت خاصه و هدایت دینی نیز دانسته اند. هدایت عامه با مسأله جبر و اختیار در ارتباط است؛ با این بیان که ممکن است با استناد به آیاتی که هدایت و ضلالت را در اختیار خداوند می دانند، بر اجباری بودن طی مسیر هدایت یا ضلالت درباره انسان استدلال گردد؛ مطلبی که با وجود هدایت تشریعی آن را امکان پذیر نمی دانند.
هدایت عامه را به هدایت به سوی همه منافع و کمالات دنیوی و اخروی یا به رساندن هر موجودی به نهایت کمال وجودی و غایت از خلقت او تعبیر کرده اند. اصل هدایت عامه را لازمه جهان بینی توحیدی اسلامی دانسته اند؛ به این بیان که این نوع از هدایت خداوند، به دلیل فیاض علی الاطلاق بودن خداوند، شامل همه موجودات از کوچک ترین ذره ها تا بزرگ ترین ستاره ها و از پست ترین موجودات بی جان تا عالی ترین جان دارها یعنی انسان در حدی که برای آن موجود امکان پذیر و شایسته است، می شود و موجودات در مسیر کمالشان از آن برخوردار می گردند؛ به همین دلیل قرآن همانگونه که واژه وحی را برای هدایت انسان استفاده می کند برای هدایت سایر موجودات نیز به کار برده است. مفسران آیاتی از قرآن را ناظر بر این نوع از هدایت الهی می دانند که از جمله می توان به آیه ۵۰ سوره طه «قَالَ رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَی کلُ شیءٍ خَلْقَهُ ثمُ هَدَی»، آیه ۳ سوره اعلی «وَ الَّذی قَدَّرَ فَهَدی» و آیه ۷۸ سوره شعراء «الَّذِی خَلَقَنی فَهُوَ یهَْدِین» اشاره کرد.
درباره هدایت عامه میان اندیشمندان نظرات مختلفی ارائه شده است که در ادامه به آن پرداخته می شود:

پیشنهاد کاربران

بپرس