هترا

هاترا[ ۱] [ ۲] [ ۳] [ ۴] یا حضر ( به عربی: الحضر ) یا حتره یا حترا[ ۵] شهری باستانی است که در استان نینوا، عراق قرار دارد. هترا در ۲۹۰ کیلومتری شمال شهر بغداد و ۱۱۰ کیلومتری جنوب غرب موصل قرار دارد. اما در دوران باستان این شهر در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال غرب پایتخت باستانی آشوریان یعنی آشور واقع بود. شهر هترا دارای معماری خاصی است که می توان سه نوع تمدن ایرانی، یونانی و رومی را در آن دید. حضراء یکی از تمدن های نیمه عربی و اشکانی پیش از اسلام در عراق است که توسط داعش نابود شد.
شهر حضر گویا تا زمان شاپور یکم ساسانی یا اندکی پس از او نقشی در تاریخ بازی کرده است.
واژه Atra و Atrai در یونانی، و Hatra در لاتینی از کلمه ی عربی """حضراء """گرفته شده و حطرا نیز در کتیبه های مکشوف در خرابه های حضر است. نام رسمی شهر بِیت اِلاهاء ( به معنی «خانهٔ خدا» ) و حترا دشَمَش ( به معنی «هترای شمش» ) ( ḥtrʾ d - šmš 𐣧𐣨𐣣𐣠 𐣣𐣴𐣬𐣴 ) که بر روی یک سکه مکشوفه حک شده بوده است. [ ۶] [ ۷]
شهر حضر را می توان یک شهر کاملاً عرب دانست. فرهنگ و زبان و ادیان آرامی و عربی در آنجا بیشتر از عوامل دیگر رواج داشت. با این حال هرتسفلد و نُلدِکه معتقد هستند که اکثر ساکنان شهر را قبایل عرب تشکیل می دادند و این قبایل در سده نخست پیش از میلاد از نزاع میان پارت ها و یونانی ها استفاده کرده شهر را گسترش و قدرت بخشیدند. مهاجران گوناگونی که در آن ساکن بودند غالباً به بازرگانی می پرداختند. دیدگاه این دو خاورشناس اینک توسط کتیبه هایی که در خرابه شهر به زبان آرامی کشف شده، تأیید می گردد.
ساختمان های این شهر غالباً از سنگ است و اسلوب معماری آن مخلوطی از اسلوب معماری ایرانی، آشوری و عربی و یونانی است که اهل حضر به وجود آورده اند. القاب و نام های امیران حضر بیشتر آرامی و عربی است. حضر در زمان اشکانیان که آن را تحت حمایت خود داشتند و حکومت آن را تقویت می کردند، چندین بار مورد حمله رومیان قرار گرفت. تراژان در سال ۱۱۶ م. آنجا را گرفت اما در پایان همان سال که شهر را مجدداً محاصره کرد بدون گرفتن نتیجه ای عازم روم شد. سوروس که در سال ۱۹۵ م اشکانیان را شکست داد، اعراب حضر را نیز قلع و قمع کرد. اما هم او در حملات و محاصره هایی که در سال های ۲۰۰ م؛ و ۲۰۱ م. علیه شهر صورت داد موفقیتی به دست نیاورد.