هایکو

هایکو ( به ژاپنی: 俳句 ) کوتاه ترین شعر ژاپنی است.
آنچه به عنوان اشعار هایکو می شناسیم، در حقیقت، سه بند آغازین ( هوکّو ) اشعار زنجیره ای ( رنگا ) با مضامین طنزآمیز ( سبک هایکای ) است که در قرن هفدهم به قالبی مستقل در شعر ژاپن تبدیل شد. این قالب، نخست هوکّو یا هایکای خوانده می شد، اما «ماسائوکا شیکی» ( ۱۹۰۲–۱۸۶۸ ) در قرن نوزدهم نام هایکو بر آن نهاد. [ ۱]
هایکوها از ۱۷ مورا ( Mora ) تشکیل شده اند و به ترتیب به صورت سه واحد پنج تایی، هفت تایی و پنج تایی از پی هم می آیند. هرچند که گاه هایکوها را دارای ۱۷ هجا برمی شمارند[ ۲] اما از لحاظ زبان شناسی، هجا و مورا دو مفهوم متفاوت هستند و یک واکه بلند می تواند از دو مورا تشکیل شود. وزن شعر هایکو بر پایه شمارش موراها تعیین می شود. [ ۳] به طور معمول هایکوها دارای کی گُو ( kigo ) یا فصل واژه ها و کیره جی ( kireji ) یا برش واژه ها هستند.
اشعار هایکو، بدون قافیه ولی موزون هستند، اما وزن آن ها مانند شعر انگلیسی مبتنی بر توالی و توزیع هجاهای تکیه بر و بی تکیه، و مانند شعر فارسی و عربی مبتنی بر توالی و توزیع هجاهای بلند و کوتاه نیست بلکه آنچه در اشعار این زبان ایجاد موسیقی می کند، تعداد هجاهای بندهای آن است. یعنی ژاپنی زبان با شنیدن بندهای متوالی پنج هجایی و هفت هجایی احساس می کند که با کلامی موزون و آهنگین روبرو است. قالب هایکو، از سه بند تشکیل می شود که بند نخست آن پنج هجا، بند دوم هفت هجا و بند آخر نیز پنج هجا دارند. البته باید توجه داشت که مقصود ما از هجا، مفهوم سنتی آن در ادبیات ژاپن است که با مفهوم هجا در زبان شناسی مدرن اندکی تفاوت دارد. هجا در معنای سنتی ژاپنی، معادل مفهوم «مورا» در واج شناسی مدرن است. مورا به معنی واحدهایی است که کشش یکسان دارند. بنابراین تعریف، هجاهای سنگین، یعنی هجاهایی که واکه مرکب دارند یا هجاهای دارای «پایانه» دو «مورا» محسوب می شوند. در حقیقت، در وزن شعر کلاسیک ژاپنی، موراها شمرده می شوند نه هجاها. مثلاً واژه ژاپنی «رونین» ( rōnin ) از دو هجا تشکیل شده ( rō. nin ) ، ولی چهار مورا دارد ( ro. o. ni. n ) . [ ۴]
یکی از ویژگی های هایکو استفاده از عناصر فصلی یا «فصل واژه» در آن است. منظور از فصل واژه، واژه خاصی در شعر است که به فصل معینی از سال اشاره می کند و در حقیقت، فصل هایکو را مشخص می کند. در اولین نمونه های در دستِ شعر ژاپنی، به جز در برخی تانکاها، از عناصری که به فصل خاصی اشاره کند اثری نمی بینیم و به طور قطع می توان گفت که در دوران نارا، وجود فصل واژه در تانکا اجباری نبوده است. استفاده از اشارات فصلی از زمان رواج رنگاهای کوتاه اولیه به تدریج رایج شد و در زمان رواج رنگاهای بلند، به یک قاعده تخطی ناپذیر تبدیل شد. پس از این دوران، اولین سراینده هر رنگا باید از یک فصل واژه در بخش نخست رنگا ( هوکّو ) استفاده می کرد. دربارهٔ دلیل استفاده الزامی از فصل واژه ها در هوکّوهای رنگاهای بلند آرای گوناگونی وجود دارد و دلیل قطعی آن مشخص نیست، اما احتمالاً پرداختن به طبیعت و موضوعات طبیعی و آوردن عناصر طبیعت در اشعاری که در مراسم مشاعره خوانده می شد علت تحکیم جایگاه فصل واژه ها در ابتدای رنگاهای بلند بوده است. در رنگاهایی که در مراسم مشاعره خوانده می شد، پسندیده تر آن بود که فصل رنگا با فصلی که مشاعره در آن رخ می داد یکی بود. اگر شاعری در هوکّو واژه ای به کار می برد که فصلی جز فصل حاضر را تداعی می کرد، دلیلی بر سستی شعر بود. وجود فصل واژه حس بداهه بودن شعر را نیز بالاتر می برد. فصل واژه پس از باشو اهمیت بیشتری یافت. از نظر باشو طبیعت مانند استادی بزرگ بود که همه حقایق را می شد از این استاد آموخت. مهم ترین درس قابل مشاهده این استاد، آمدن و رفتن فصل ها بود. در تفکر وابی سابی نیز توجه به فصول سال و تغییرات آن، نشانه ای از توجه به میرایی و نپایندگی و گذر زمان است. [ ۴]

هایکو (خواننده). هایک باریسی هاکوبیان ( ( ارمنی: Հայկ Բարիսի Հակոբյան ) ؛ با نام هنری هایکو ( ارمنی: Հայկո ) ؛ زادهٔ ۲۵ اوت ۱۹۷۳–۲۹ سپتامبر ۲۰۲۱ ) یک خواننده اهل ارمنستان بود. وی نماینده ارمنستان در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۰۷ بود.
هایکو در روز ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۱ در سن ۴۸ سالگی، در ایروان، به علت ابتلا کووید ۱۹ در دنیاگیری کووید - ۱۹ در ارمنستان درگذشت. [ ۱] [ ۲] [ ۳]

هایکو (سیستم عامل). هایکو ( به انگلیسی: haiku ) یک سیستم عامل آزاد و متن باز است[ ۱] که از سیستم عامل بی اواس؛ الگو گرفته است و برای کامپیوترهای شخصی توسعه خواهد یافت و تاکنون دو نسخه آلفا از آن منتشر شده . هایکو به معنای شعر سه سطری ژاپنی است. [ ۲]
هایکو با نام openBeOS در سال ۲۰۰۱ منتشر شد، سالی که Be, inc توسط پالم خریدار شد و توسعه BeOS پایان یافت. پروژه openBeOS ایجاد شده بود تا جامعه کاربران BeOS را زنده کند و جایگزینی متن باز و آزاد برای آن به وجود بیاورد. [ ۳]
هایکو با زبان c++ توسعه می یابد و دارای API شی گرا است که KIT نامیده می شود
هایکو با BeOS سازگار بوده و نرم افزارهای آن را پشتیبانی خواهد کرد.

هایکو (شهر). هایکو ( به لاتین: Haikou ) یک شهر مرکزی در جمهوری خلق چین است که در هاینان واقع شده است. [ ۱]
هایکو ۲٬۲۳۷ کیلومترمربع مساحت و ۲٬۰۴۶٬۱۸۹ نفر جمعیت دارد.
مودیعین - مکابیم - ریعوت، اسرائیل
پرت، اسکاتلند
آنتالیا، ترکیه
قزوین، ایران
اکلاهما سیتی، آمریکا
گدنیا، لهستان خواهرخوانده های هایکو ( شهر ) هستند.

هایْکو (haiku)
هایْکو
گونۀ شعر هفده سیلابی ژاپنی، که معمولاً به سه سطرِ پنج، هفت و پنج سیلابی تقسیم می شود. باشو، شاعر ژاپنی، این گونۀ شعری را در قرن ۱۷ رواج داد. هایکو از تحول شعر سی ویک سیلابی تانکا پدید آمد که شکل غالب قرن ۸م بود. هایکو، بنابر سنّت شعری ژاپن، شامل کلمه یا عبارتی است که بر فصلی خاص دلالت دارد؛ مثلاً «ماه» به پاییز و «ماهِ مِه آلود» به بهار اشاره دارد. در هر فصل، هایکو به موضوع های زیر تقسیم می شود: آب و هوا، کشتزار و کوه؛ معبد و زیارتگاه؛ مسائل بشری؛ پرندگان و جانوران دیگر؛ درخت و گل. تأکید بر سادگی و دریافت شهودی در هایکو از ذِن بودیسم گرفته شده است. دو شاعر بزرگ هایکو پس از باشو، عبارت بودند از یوسا بوسون (۱۷۱۶ـ۱۷۸۳) و کوبایاشی ایسا (۱۷۶۳ـ۱۸۲۷)