هاجر

[ویکی شیعه] هاجَر همسر ابراهیم(ع) و مادر اسماعیل است. قرآن در آیه ۳۷ سوره ابراهیم به داستان او پرداخته است. او کنیز پادشاه مصر بود که به ساره همسر ابراهیم هدیه داده شد اما از آن جایی که ابراهیم از ساره فرزندی نداشت ساره، هاجر را به ابراهیم بخشید و پس از مدتی اسماعیل را به دنیا آورد. اندکی پس از تولد اسماعیل، ابراهیم به دستور خدا هاجر و فرزندش را به مکه که در آن روز بیابانی خشک و بدون سکنه بود منتقل کرد. گزارش قرآن و تورات از دلیل این نقل مکان متفاوت است.
طبری، بنا بر نقلی هاجر را دختر پادشاه مصر می داند که پس از شورش گروهی از مردم عین الشمس بر پادشاه مصر، دختر او هاجر را به بردگی گرفتند و او را به پادشاه جدید مصر فروختند. پیامبر (ص) از اصحابش خواسته تا با مردم مصر به نرمی رفتار کنند زیرا هاجر از آنان بوده است.
حضرت ابراهیم در حدود ۷۰ سالگی از سوی خداوند مأمور شد از بابل مهاجرت کند از این رو به همراه همسرش ساره، برادرزاده خود حضرت لوط و برخی دیگر از پیروانش به مصر رفتند. پادشاه مصر به ساره نظر سوء کرد و ابراهیم با تقیه خود را برادر ساره معرفی کرد. بنا بر گزارش منابع تاریخی هر بار پادشاه قصد بدی نسبت به ساره داشت، دستش خشک می شد سه بار این حادثه تکرار شد تا اینکه پادشاه از ساره خواست تا دعا کند و دست او به حالت اول برگردد. بعد از دعای ساره پادشاه او را آزاد کرد و کنیزی قبطی را به نام هاجر به او هدیه داد.

[ویکی اهل البیت] هاجر کنیزی باکرامت، باوفا، مطیع و امین بود که پادشاه مصر او را به ساره، همسر ابراهیم بخشید.
چون سن ساره رو به پیری گذاشته و فرزندی برای ابراهیم خلیل علیه السلام نیاورده بود، به آن حضرت پیشنهاد کرد که با هاجر ازدواج کند.
ثمره آن ازدواج، پسری پاکیزه به نام اسماعیل بود. ساره از این پیشامد ناراحت شد و حسرت و اندوهش، ناراحتی ابراهیم علیه السلام را نیز به دنبال داشت.
حضرت ابراهیم علیه السلام از خداوند بزرگ خواست که این مشکل را حل کند. پروردگار به او وحی کرد که هاجر و اسماعیل را به جای دیگری ببر.
ابراهیم پرسید: خداوندا! آنها را به کجا ببرم؟ خداوند فرمود: نخستین بقعه ای که آن را آفریده ام. جبرئیل مامور همراهی و هدایت ابراهیم شد. او نیز اسماعیل و هاجر را برداشت و به بیابان بئرشیع که سرزمینی بی آب و علف و خشک و سوزان بود، برد و با مشکی آب و اندکی غذا در آنجا گذاشت. تنها درختی که میهمان بیابان بود و هاجر چادرش را بر روی آن انداخت، سایبانی شد تا او و فرزندش اسماعیل از تابش آفتاب سوزان در امان باشند.
پس از استقرار هاجر و اسماعیل، ابراهیم آهنگ رفتن کرد. هاجر دامنش را گرفت، سیل اشک خود را به پایش ریخت و تلاش کرد تا عواطفش را تحریک کند. پس همراه با سوز گفت: ای ابراهیم به کجا می روی؟ گونه ما را در این بیابان بی آب و علف تنها می گذاری و می روی؟ناله و تضرع هاجر خدشه ای در اراده مصمم ابراهیم وارد نکرد و گفت: آن کسی که مرا مامور کرده تا شما را در این جایگاه بگذارم، سرپرستی شمارا هم به عهده دارد. این جواب گویا آبی سرد بر آتش دل هاجر بود.
وجودش آرام شد و به همسرش گفت: اگر این کار به امر و اراده خداوند است، به هر کجا که می خواهی برو، من تردید ندارم که در این صورت خدا هرگز ما را خوار و تباه نخواهد کرد! ابراهیم به راه افتاد و رفت.
ابراهیم پس از ترک هاجر و فرزندش چون به کوه کدی که در ذی طوی بود رسید، برگشت و نگاهی به هاجر و اسماعیل انداخت و گفت: پروردگارا!

[ویکی الکتاب] معنی هَاجَرَ: هجرت کرد - مهاجرت کرد
معنی مَکَّةَ: مکه (شهری که مسجدالحرام و کعبه در آن قرار دارد و وطن رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلم ) می باشد. این شهر پس از اقامت حضرت هاجر و اسماعیل علیهما السلام در کنار کعبه و پدید آمدن معجزه وار چشمه ی زمزم به تدرج شکل گرفته است)
ریشه کلمه:
هجر (۳۱ بار)

هاجَر
(در عبری به معنای سرگردان) همسر حضرت ابراهیم (ع) و مادر اسماعیل (ع)، نیای بزرگ عرب ها. چون ساره، همسر ابراهیم (ع)، صاحب فرزندی نمی شد، راضی شد که کنیزش هاجر را به عقد ابراهیم (ع) درآورد. بعدها به اعجاز الهی ساره صاحب فرزندی به نام اسحاق شد؛ اما چون نتوانست رشک خود را مهار کند، از همسرش خواست تا هاجر و فرزندش را به جایی دور ببرد. ابراهیم (ع) نیز پذیرفت و آنان را به سرزمینی بی آب و علف که همان مکه باشد برد و رهایشان کرد و نزد ساره بازگشت. در آیۀ ۱۲۴ سوره بقره به این داستان اشاره شده است. هاجر برای نوزادش و خود در جست و جوی آب برآمد و هفت بار میان دو تپۀ صفا و مروه با سرگشتگی رفت و آمد کرد تا به ارادۀ خداوند و راهنمایی جبرئیل جایی را یافتند و به آب رسیدند و آن همان چاه زمزم است. به گفتۀ مورخان، خداوند برای حفظ و تقدیس این خاطره، سعی بین صفا و مروه را در احکام حج تشریع فرمود.