نیکوتین

نیکوتین یک ترکیب آلی نیتروژن دار است که بیشتر در گیاهانی مانند تنباکو ( نسوار یا ناس ) و در اندازه های کمتر در گوجه فرنگی، سیب زمینی، بادمجان و فلفل سبز یافت می شود. ۰٫۳ تا ۵ درصد گیاه خشک تنباکو را نیکوتین می سازد و یک زهر اثرگذار بر سامانه عصبی است که در بسیاری از حشره کشها به کار می رود. نیکوتین در اندازه های کمتر، یک ماده انگیزنده ( محرک زیستی ) اعتیادآور و عامل بسیاری از ویژگی های روانی دود تنباکو است. نیکوتین سومین ماده اعتیادآور جهان پس از هروئین و کوکائین است.
نیکوتین یک آلکالوئید دارای دو انانتیومر S و R است که از نظر فیزیکی ماده ای نمگیر و روغنی و حل شونده در آب است. نیکوتین در آب یک باز است و به عنوان یک باز نیتروژنی با اسیدها نمک های معمولاً جامد و حل شونده در آب می سازد. بازآزاد نیکوتین در دمای ۹۵°C می سوزد و به همین سبب بیشتر نیکوتین سیگار سوخته و دود می شود؛ هرچند همان میزان کم می تواند سبب اعتیاد شود.
نیکوتین به سادگی از راه پوست جذب می شود و با نظر به حل شوندگی آن در آب یکی از راه های به دست آوردن آن خیساندن تنباکوی تکه شده در آب برای زمان ۱۲ ساعت است.
پس از کشیدن ( تدخین ) دود تنباکو، نیکوتین موجود در آن ظرف چند ثانیه وارد جریان خون شده و به مغز می رسد. نیکوتینی که به مغز می رسد باعث ترشح شدن لحظه ای دوپامین در مغز ( سیستم مزوکورتیکولیمبیک ) ، و احساس لذت و انرژی می شود. اثر دوپامین تولید شده سریعاً از بین رفته ( حدود ۲ ساعت ) و باعث خستگی و کسل شدن فرد می شود. در این شرایط فرد مجدداً به همان احساس ناشی از ترشح دوپامین نیاز پیدا کرده و مجدداً اقدام به مصرف می کند. [ ۱]
نیکوتین در اندازه های کم یک انگیزنده است که سبب افزایش هوشیاری، حافظه و فعالیت می شود ولی در اندازه های بیشتر به افزایش تپش قلب، فشارخون و کاهش اشتها می انجامد.
پس از دمیدن دود سیگار نیکوتین به جریان خون راه یافته و پس از حدود ۷ ثانیه به مغز می رسد. هرچند نیکوتینی که به بدن می رسد تنها بخشی از نیکوتین موجود در سیگار است چون بیشتر نیکوتین موجود در برگ تنباکو در دمای بالای آتش سیگار تجزیه می شود ولی در مصرف برگ تنباکو به صورت جویدن میزان بیشتری از نیکوتین جذب می شود.
در دانش «داروشناسی» نیکوتین به عنوان یک محرک گیرنده استیل کولین نیکوتینی کار می کند. نیکوتین در اندازه های کم سبب تحریک این گیرنده ها شده و ترشح هورمون آدرنالین را افزایش می دهد که این سبب بالارفتن سرعت تپش قلب، فشار خون، تنفس و سرانجام افزایش گلوکز در خون می شود. نیکوتین در اندازه های بیشتر سبب غیرقطبی کردن گیرنده های استیل کولین نیکوتینی می شود که یکی از دلیل های زهرآگینی نیکوتین است و از همین ویژگی آن به عنوان حشره کش سود می جویند.

نیکوتین (nicotine)
آلکالوئید یا ترکیب نیتروژن داری حاصل از برگ های خشک توتون (Nicotiana tabacum). روغنی بی رنگ و محلول در آب است که در معرض هوا به رنگ قهوه ای درمی آید. نیکوتین در دخانیات یافت می شود و ماده ای تخدیرکننده است. این ماده بدن را تحریک به مصرف مجدد می کند، به طوری که در فرد احساس نیاز به استعمال دخانیات به وجود می آید. از این رو، نیکوتین را معمولاً ماده ای اعتیاد آور به حساب می آورند. (← اعتیاد). کسانی که دخانیات مصرف می کنند می دانند که ترک سیگار، با تلاش فراوان هم، بسیار مشکل است. مسئلۀ دیگر این است که در دخانیات، مواد شیمیایی دیگری وجود دارد که باعث بروز بیماری و در نهایت مرگ زودرس می شوند. نیکوتین به منزلۀ حشره کش نیز به کار می رود. نیکوتین خالص یکی از قوی ترین سم های شناخته شده است. نام نیکوتین برگرفته از نام ژاک نیکوت، سیاستمدار فرانسوی قرن ۱۶، است که نخستین بار تنباکو را به فرانسه آورد.