نیوزیلَنْد (New Zealand)
نمایی از شهر ولینگتون، موقعیت. کشور ـ جزیرۀ نیوزیلند در آب های جنوب غربی اقیانوس آرام و در دورابهای ۱۶۰۰کیلومتری جنوب شرقی استرالیا جا دارد. این کشور از شمال و شرق و جنوب به اقیانوس آرام و از غرب به دریای تاسمان محدود می شود. مساحت آن ۲۷۰,۶۹۰ کیلومتر مربع است و بندرـ شهر
ولینگتون پایتخت آن است.سیمای طبیعی. کشور نیوزیلند که در حلقۀ آتش اقیانوس آرام واقع است، از دو جزیرۀ اصلی، نورت آیلند (جزیرۀ شمالی) و ساوت آیلند (جزیرۀ جنوبی) تشکیل شده و تنگۀ کوک آن ها را از هم جدا کرده است. درازای این کشور از شمال شرقی به جنوب غربی ۱,۶۰۰ کیلومتر و حداکثر پهنای آن از شرق به غرب ۴۵۰ کیلومتر است. جزیرۀ شمالی، با مساحت ۱۱۵,۷۷۷ کیلومتر مربع، در شمال تنگۀ کوک قرار دارد و از شبه جزیرۀ نسبتاً هموار نورتلند در شمال و یک ناحیه ای کوهستانی در جنوب تشکیل شده است. بخش کوهستانی این جزیره منشأ آتشفشانی دارد و مرتفع ترین نقطۀ آن آتشفشان رواپهو، با ارتفاع ۲,۷۹۷ متر، است. کوه های تاراناکی (اگمونت)، با ارتفاع ۲,۵۱۷ متر، اِنگوروهوئه (۲,۲۹۱ متر)، و نیز کوه تونگاریرو، (۱,۹۶۸ متر) از دیگر بلندی ها و دیدنی ترین نقاط این کشورند. جزیرۀ جنوبی کاملاً کوهستانی است و رشته کوه های آن، معروف به آلپ های جنوبی، با درازای تقریبی ۵۰۰ کیلومتر سراسر کرانه های غربی جزیره را دربر می گیرد و کوه کوک یا آئورانگی (با ارتفاع ۳,۷۵۴ متر) بلندترین کوه کشور نیوزیلند، در بخش مرکزی آن جا دارد. علاوه بر کوه کوک حدود هجده قلّۀ دیگر، با ارتفاع بیش از ۳هزار متر در آلپ های جنوبی وجود دارد. دامنه های غربی کوه های مزبور با شیب تند به نوار ساحلی باریکی منتهی می شود که پهنای آن از چند کیلومتر تجاوز نمی کند و دامنه های شرقی آن به زمین های حاصل خیز نسبتاً پهناوری، با نام جلگه های کنتربری ختم می شود. رودخانه های بسیاری که جلگه های کنتربری را مشروب می کنند از یخچال های فراوانی که شمارشان به حدود ۳۶۰ می رسد (مانند یخچال تاسمان) سرچشمه می گیرند. بخش جنوبی جلگه های کنتربری به فلات کوچک اوتاگو می پیوندد و دنبالۀ شمالی آلپ های جنوبی به چند رشته کوه موازی، مانند رشته کوه ریچموند، تقسیم می شوند که تا انتهای شمال شرقی جزیره پیش می رود. مهم ترین رودخانه های نیوزیلند که همگی کوتاه و پرشیب و خروشان اند عبارت اند از کلوتا، ۳۲۲ کیلومتر، رانگیتیکی، ۲۴۱ کیلومتر، وایتاکی، ۲۱۵ کیلومتر، بولر، ۱۷۷ کیلومتر، وایرائو، ۱۷۰ کیلومتر. دریاچه های متعددی در نیوزیلند وجود دارد که دریاچۀ تائوپو در جزیرۀ شمالی با مساحت ۶۰۶ کیلومتر مربع و ژرفای ۱۵۹ متر بزرگ ترین آن هاست. طول کرانه های نیوزیلند حدود ۱۵,۱۳۵ کیلومتر است و سواحل جزیرۀ شمالی از خلیج ها و خلیجکها و شاخابه های فراوان و شبه جزیره هایی چند تشکیل شده است که مهم ترین آن ها عبارت است از شبه جزیرۀ نورتلند، خلیج هائوراکی، و خلیج هاوک. کرانه های جزیرۀ جنوبی نسبتاً کم عارضه است و خلیج تاسمان و پگاسوس مهم ترین آن هاست. علاوه بر دو جزیرۀ اصلی شمالی و جنوبی، جزایر و جزیرکهای پراکندۀ بسیاری به این کشور تعلق دارند که جزیرۀ استوارت، در دوراب های ۳۰کیلومتری ساحل جنوبی ساوت آیلند با مساحت ۱,۷۴۸ کیلومتر مربع، بزرگ ترین و مهم ترین آن ها به حساب می آید. مهم ترین شهرهای نیوزلند عبارت اند از ولینگتون، اوکلند، کرایستچرچ، همیلتون، دانیدین، و هیستینگز. نیوزیلند در منطقۀ معتدلۀ نیم کرۀ جنوبی زمین قرار دارد و فصل های آن بر عکس فصل های نیم کرۀ شمالی است. گرم ترین ماه های نیوزیلند دی و بهمن و سردترین آن ها تیر و مرداد است. این کشور اقلیمی ملایم و مطبوع دارد و گرم ترین مکان آن شمالی ترین نواحی جزیرۀ شمالی و سردترین آن جنوبی ترین نواحی جزیرۀ جنوبی است. میانگین دمای شهر ولینگتون در دی ماه ۲۰.۳درجۀ سانتی گراد، در تیرماه۱۱.۳.درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۹۹۴ میلی متر است. تقریباً ۳۰ درصد از اراضی نیوزیلند، پوشیده از جنگل های مخروطی و سوزنی (کاج) است و حیات وحش آن از خفاش، که تنها
پستاندار بومی نیوزیلند است، و آهو، خرگوش، بز کوهی، گراز، گرگ، و راسو تشکیل شده است.
اقتصاد. کشاورزی مهم ترین نقش را در اقتصاد نیوزیلند دارد و کشور مذکور از این لحاظ یکی از خودکفاترین کشورهای جهان محسوب می شود. پرورش گوسفند از مهم ترین فعالیت های اقتصادی این کشور است و گوشت، لبنیات، پشم، غلّات و سبزیجات، میوه، چوب و شیلات از فرآورده های ارزآور و اقتصادی آن محسوب می شود. تولید مواد غذایی، ماشین سازی، مواد شیمیایی، و وسایل موتوری فعالیت های صنعتی آن را تشکیل می دهند. نیروگاه های حرارتی نیوزیلند با زغال و گاز طبیعی کار می کنند و تولید الکتریسیتۀ آن به حدود ۱۰میلیون کیلووات می رسد.
حکومت و سیاست. نوع حکومت کشور نیوزیلند فرمانداری کل با یک مجلس قانون گذاری است. فرماندار کل نیوزیلند را ملکۀ
انگلستان به طرز تشریفاتی منصوب می کند و ۱۲۰ عضو
مجلس نمایندگان را مردم برای سه سال انتخاب می کنند و رهبر حزب حائز اکثریت در مجلس مسئولیت نخست وزیری و تشکیل هیئت
دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت نیوزیلند ۴,۴۱۶,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۶.۳ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۳درصد است و اروپایی ها ۸۸ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند.۷۸.۵ درصد از مردم آن مسیحی اند و ۸۶ درصدشان در شهرها زندگی می کنند. زبان رسمی آنان
انگلیسی و مائوری است. میانگین
امید به زندگی در نیوزیلند ۷۷ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. مائوری های پولینزیایی تبار نخستین اقوامی بودند که از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰م در این سرزمین ساکن شدند و در نواحی گرم آن به زراعت پرداختند. آبِل یانسون تاسمان هلندی در حدود ۱۶۵۵ به این سرزمین وارد شد و درپی آن کاپیتان
جیمز کوک انگلیسی در ۱۷۶۹ از آن جا دیدن کرد؛ سرزمین مزبور بعدها به اقامتگاه شکارچیان
نهنگ و سوداگران استرالیایی مبدل شد. سپس نوبت به هیئت های مذهبی انگلیسی و فرانسوی رسید. در ۱۸۴۰ سرکردۀ مائوری ها حمایت از سرزمین خویش را به انگلیسی ها واگذار کرد و کوتاه زمانی بعد نیوزیلند به یکی از مستعمرات بریتانیا مبدل شد. کشف معدن
طلا در دهۀ ۱۸۶۰ هزاران مهاجر را روانۀ نیوزیلند کرد و مقاومت مائوری ها در مقابل هجوم بیگانگان تازه وارد به جایی نرسید و در ۱۸۷۰ درهم شکسته شد. جنبش های کارگری و زمزمه های استقلال طلبی ساکنان نیوزیلند در ۱۹۰۷ به نتیجه رسید و ملکۀ انگلیس استقلال سرزمین مزبور را به رسمیت شناخت.
