نیایا

نیایا ( به انگلیسی: Nyaya ) ، ( به سانسکریت: न्याय، nyā - yá ) ، در لغت به معنای 'عدالت'، 'قوانین'، 'روش' یا 'قضاوت' می باشد. [ ۱] نیایا یکی از شش مکتب آستیکا در فلسفه هند است. [ ۲] درک نظام علت و معلول عامل اصلی شناخت است ازاین رو نیایا را مکتب فلسفی منطقی می گویند. شناسایی درست هر مقوله منطقی باعث افتراق حق از باطل می شود. مکتب نیایا طالب رهایی و نجات نفس انسان است. [ ۳] می توان مهم ترین کمک این مکتب به فلسفه هند را توسعه نظام مند نظریه منطق، روش شناسی و رساله های آن در زمینه معرفت شناسی دانست. [ ۴] [ ۵] دانشگاه باستانی میتیلا به دلیل تدریس نیایا شاسترا ( Nyaya Shastra ) مشهور بود. [ ۶]
معرفت شناسی مکتب نیایا از هر شش پرامانا، چهار تا را به عنوان ابزاری قابل اعتماد برای کسب دانش می پذیرد - پراتیاکشا ( ادراک ) ، آنومانا ( استنتاج ) ، اوپامانا ( مقایسه و قیاس ) و ابدا ( کلام، شهادت کارشناسان معتبر گذشته یا حال ) . [ ۷] [ ۸] [ ۹] مکتب نیایا در متافیزیک خود، بیش از سایرین به مکتب هندوئیسم وایشیکا نزدیک است. [ ۲] بر این باور است که رنج انسان به دلیل اشتباهات/عیوب، ناشی از فعالیت بر اساس عقاید جاهلانه است. [ ۱۰] موکشا ( رهایی ) از طریق دانش درست به دست می آید. این فرض، نیایا را بر آن داشت که به معرفت شناسی بپردازد، که وسیله ای مطمئن برای کسب معرفت صحیح و حذف تصورات نادرست است. علم نادرست برای نایاییکا ( اهل عقیده نیایا - Naiyyayikas ) صرفاً جهل نیست، بلکه شامل توهم است. معرفت صحیح، کشف و غلبه بر اوهام و درک ماهیت واقعی خود، نفس و واقعیت است. [ ۱۱]
دانشمندان نایاییکا به فلسفه به عنوان شکلی از رئالیسم مستقیم برخورد کردند و اظهار داشتند که هر چیزی که واقعاً وجود دارد در اصل برای انسان قابل شناخت است. از نظر آنها دانش و درک صحیح با شناخت ساده و بازتابی متفاوت است. این امر مستلزم آنوویاواسایا ( अनुव्यवसाय، بررسی متقابل شناخت، شناخت بازتابی از آنچه فرد فکر می کند که می داند ) است. [ ۱۲] نیایا سوترا ( Nyaya Sūtras ) مجموعه ای تأثیرگذار از متون در منطق و عقل، است که به آکساپادا گوتاما نسبت داده می شود؛ به طور مختلف تخمین زده می شود که بین قرن ششم قبل از میلاد و قرن دوم پس از میلاد نوشته شده است. [ ۱۳] [ ۱۴]